TÜRKİYE'DE BİYODİZEL VE ALTERNATİF AKARYAKIT KAYNAKLARININ SANAYİ VE TİCARET BOYUTUNUN DEĞERLENDİRİL
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Ölçüler Ve Standartlar Genel Müdürlüğü‘nce
20 Nisan 2006‘da Düzenlenen "Türkiye‘de Biyodizel ve Alternatif Akaryakıt Kaynaklarının Sanayi Ve Ticaret Boyutunun Değerlendirilmesi" Sempozyumu‘na Oda Enerji Çalışma Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz tarafından Sunulan Bildiri Metni yazının devamındadır.
Sayın Başkan,
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı‘nın değerli yönetici ve çalışanları, değerli katılımcılar,
Hepinizi, üyesi ve temsilcisi olduğum TMMOB Makina Mühendisleri Odası adına saygıyla selamlıyorum. Bu toplantıyı düzenleyen yönetici ve çalışanları kutluyorum.
Odamız kamu kurumu niteliğinde anayasal bir meslek kuruluşudur. 62.000 üyesi, ülkenin dört bir yanına dağılmış şube, il, ilçe temsilcilikleri ve mesleki denetim bürolarıyla, ülke, kamu ve meslek ve meslektaş çıkarları doğrultusunda çalışmalarını sürdürmektedir. Geçen çalışma döneminde 20.000 kişinin katıldığı 28 teknik kongre düzenlemiştir. Bu etkinlikler içinde, "Yeni, Yerli ve Yenilenebilir Enerji Sempozyumu" ve "Güneş Enerjisi Sempozyumu" da bulunmaktadır. Odamız, üyelerinin doğal gaz ve LPG uygulamalarında mesleki eğitim ve belgelendirme çalışmalarını sürdürmektedir. Doğal gaz ve Yenilebilir Enerji Kaynakları konulu iki adet rapor yayınlamıştır. 2006–2008 döneminde, enerji alanında sürekli çalışmalar yapacak bir birimin Oda bünyesinde kurulması planlanmaktadır. Odamız, enerji sektöründe düzenleyici mevzuatla ilgili düşünce ve önerilerini ilgili kuruluşlara iletmektedir.
Uluslararası Enerji Ajansı istatistiklerine göre 2004 yılında dünya birincil enerji üretiminde fosil yakıtların payı % 87‘dir.Yenilenebilir enerji kaynaklarının payı % 6, nükleer enerjinin payı ise % 7‘dir.
Dünyada bilinen petrol rezervlerinin 40–45 yıl, doğal gaz rezervlerinin 65–67 yıl, kömür rezervlerinin ise 240-250 yıl sonra tükenmesi söz konusudur.
Bu nedenle, dünyada enerji üretimi ve tüketimi içinde, yenilebilir enerji kaynaklarının payının arttırılmasına çalışılmaktadır. Avrupa‘da 2010 yılında genel enerji tüketiminin % 12‘sinin, elektrik üretiminin ise % 22‘sinin, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayandırılması öngörülmektedir.
Ülkemiz enerjide dışa bağımlıdır. 2004 yılı genel enerji arzı 87,8 MTEP olmuştur. Bu rakamın % 72,2‘sine denk gelen 63,4 MTEP, ithal yoluyla karşılanırken; yerli kaynaklara dayalı enerji üretiminin payı % 27,8 düzeyinde kalmıştır.
2004 yılında petrol ve petrol ürünleri ithalatına 9 milyar dolar, doğal gaz ithalatına 4,4 milyon dolar, kömür ithalatına 1,3 miyar dolar ödenmiştir. Petrol ve doğal gaz fiyatlarındaki artışlarla, 2005 yılında petrol ve petrol ürünleri ithalatına 12.396 milyon dolar, petrol gazları ve doğal gaz ithalatına 7.131 milyon dolar, kömür ithalatına 1.681 milyon dolar ödenmiştir. Bu kalemler için ödenen toplam 21,2 milyar dolar, ihracat gelirlerinin % 29‘una yakındır.
2004 yılı itibariyle tüketilen petrolün sadece % 8,6‘sı yerli üretim olup, kalan % 91,4‘lük bölüm ithal edilmektedir.
Elektrik üretiminde de neredeyse tamamı ithal edilen doğal gazın payı % 45‘ler mertebesindedir. Oysa yerli kömür rezervlerimiz yeterince değerlendirilmemektedir. Zonguldak‘ta taş kömürü üretimi 1974 yılında 8.544.927 ton iken, bu rakam gerekli yatırımların yapılmaması sonucu sürekli olarak azalmış, 2004 yılında ancak 1.884.650 ton olarak gerçekleşmiştir. Ülkemizin linyit rezervleri 9,3 milyar ton olmasına karşın yıllık üretim yalnızca 50 milyon ton düzeyindedir.
Ülkemizde 129 milyar kws olduğu belirlenen hidrolik kaynakların yalnızca % 35‘i kullanılmaktadır. DSİ, EİEİ, bazı özel sektör kuruluşları ise hidrolik kaynaklı elektrik üretim kapasitesinin 160–190 milyar kws‘ye ulaşabileceğini belirtmektedir.
Yine ülkemizde bazı değerlendirmelere göre 10.000 MW, bazı yenilikçi değerlendirmelere göre ise 20.000 MW kurulu güç kapasitesi yaratabilecek rüzgar enerjisi potansiyeli olup, bu kapasitenin halen yalnızca 20 MW‘i kullanılmaktadır. EPDK‘nın verdiği tüm lisansların yatırımlarının sonuçlanması halinde bile, kurulacak güç potansiyel kapasitenin ancak % 8,9-17,8 düzeyinde olacaktır. Jeotermal ve güneş enerjisi kaynakları da çok yetersiz düzeyde değerlendirilmektedir.
Sonuç olarak, genel olarak enerji üretimi için, özel olarak elektrik enerjisi üretimi için yerli, yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarına ağırlık verilmesi zorunludur. Böylece, hem yurt dışına ödenen kaynak azalacak, hem de, yurt içi yatırımlarla sanayi, ticaret ve istihdam gelişecek, yurt içinde üretilen katma değer artacaktır.
Güngör Uras, 14.4.2006 tarihli Dünya Gazetesinde yayınlanan yazısında; 2005 yılında petrolün varilinin 50,5 dolardan satın alındığı ve 23,8 milyon ton petrol ithalatı için 8,6 milyar dolar ödendiğini, 2006 yılının ilk iki ayında ise varil başına ortalama ithalat fiyatının 58,7 dolar olduğunu belirtmektedir. Bu durumda, bugün 70 dolar mertebesinde olan petrol fiyatları daha da artmaz ve bu düzeyde kalırsa, Türkiye‘nin petrol faturası iki milyar dolar daha artacaktır.
Ülkemizde, 2005 yılı motorin satış miktarı 11,5 milyon ton düzeyindedir. DPT 9. BYKP Özel İhtisas Komisyonu Taslak Raporunda, 2006–2010 dönemi için öngörülen motorin talep tahminleri, AB‘nin aynı dönem için öngördüğü motorine biyodizel karıştırma oranları ve bu oranların Türkiye‘de uygulanması halinde oluşabilecek biyodizel talep tutarları aşağıda listelenmiştir.
9.BYKP MOTORİN AB‘DE ÖNGÖRÜLEN OLASI
TALEP TAHMİNİ BİYODİZEL MOTORİN TALEP
KARIŞTIRMA ORANI
(TON) % (TON)
YIL
2006 12.070.000 2.75 331.925
2007 13.020.000 3.50 455.700
2008 13.640.000 4.25 579.700
2009 14.230.000 5.00 711.500
2010 14.800.000 5.75 851.000
Ülkemizde biyodizel üretimi yapan tesis sayısının 144‘e, kapasitelerinin ise 1,5 milyon tona ulaştığı ifade edilmektedir. Bu durumda bu kurulu kapasitenin kullanılabilmesi için yerli yağlı tohum üretiminin geliştirilmesi, öte yanda motorine biyodizel karıştırma oranının hızla yükseltilmesi gerekmektedir.
SONUÇ VE ÖNERİLER:
İthalata olan bağımlılığı azaltacağı, gerek tarımsal girdi üretiminde, gerekse ürün imalatında, istihdam ve katma değeri arttıracağı için, yerli girdilere dayalı biyodizel üretiminin teşviki ve geliştirilmesi gereklidir. Bu amaçla:
1. Petrol ithalatını azaltacak, yerli yağlı tohum üretimini arttıracak, kırsal kesimin sosyo ekonomik yapısını ve yerli sanayii olumlu yönde geliştirecek yerli biyo yakıt üretimi ve kullanımı desteklenmelidir.
2. Ülke genelinde ve özel olarak tarımsal üretici birliklerinin ve kooperatiflerinin yağlı tohum üretimi desteklenmelidir. Bu amaçla, tarımsal üretim planlarında gerekli değişiklikler yapılarak, ürün çeşitliliği sağlanmalıdır. Yağ oranı yüksek, maliyeti düşük, alternatif tarımsal ürün araştırmaları yapılmalıdır.
3. Yurtdışında biyodizel üretiminde kullanılmak üzere yağlı tohum ithalatı sınırlandırılmali ve denetlenmelidir.
4. Biyodizel üretimi ve ticareti denetlenmeli ve üretimin standartlara uygun olması sağlanmalıdır.
5. Şeker fabrikalarındaki alkol üretim tesisleri rehabilite edilmelidir. Yeni biyaetanol üretim hatları tesis edilmelidir.
6. Mevcut Petrol Piyasası teknik mevzuatı çok geneldir ve yeterli içerikte değildir. Biyoyakıt üretimi, depolanması, taşınması, benzin veya motorine karıştırılması ve satışa sunulması ile ilgili hususları kapsayan ayrıntılı teknik düzenlemeler yürürlüğe konulmalıdır.
7. Sahte biyodizel ve motorin üretim ve satışı önlenmelidir.
8. Askeri ve sivil kamu araçlarında biyodizel kullanımı teşvik edilmelidir.
9. Yurt içi girdilerden üretilen biyodizele ÖTV uygulanmamalıdır. Ürün ve hizmetlere uygulanan dolaylı vergilerin oranı düşürülmeli, kayıt dışı ekonomi, kayıt altına alınarak vergi tabanı genişletilmelidir.
10. Yerli biyodizel üretimine TUBİTAK ve üniversitelerin bilimsel desteği sağlanmalıdır.