BAYRAM TATİLİ VE TRAFİK GÜVENLİĞİ AÇISINDAN SÜRÜCÜLERİN VE YETKİLİLERİN ALMASI GEREKEN BAZI ÖNLEMLER

Kurban Bayramı 11-14 Ağustos arasında olmakla birlikte hafta sonu ile birleştirilince 10-18 Ağustos tarihleri arasında 8 günlük bir tatil olacaktır. Yıllık izin kullanacaklarla birlikte trafikte yoğunluğun ve tehlikenin artacağı bir haftaya girmiş olacağız. Ancak her zaman tanık olduğumuz üzere bayram tatilleri süresince trafik yoğunluğunun artışına paralel olarak trafik kazaları da artmakta, her yıl yüzlerce vatandaşımızın yaşamını yitirdiği, binlercesinin yaralandığı bir tablo ortaya çıkmaktadır. Bu durum, tatil nedeniyle yola çıkmadan önce sürücülerin ve yetkililerin alması gereken önlemleri ve dikkat edilmesi gereken konuların önemini ortaya koymaktadır.

Emniyet Genel Müdürlüğü verilerine göre 2018 yılında trafik kazalarında olay yerinde 3 bin 373 kişi, kazadan sonraki 30 gün içinde ölenlerle birlikte toplam 6 bin 675 kişi yaşamını yitirmiştir. 2019 yılının ilk altı ayında ise bin 54 kişi; geçtiğimiz Şeker Bayramı tatilindeki trafik kazalarında da 101 kişi kaza yerinde yaşamını yitirmiştir. Bütün bu kazalar kamusal denetimin önemini bir kez daha ortaya koymuştur.

Motorlu araçları çok yakından tanıyan, mevzuatlara göre tasarım ve üretiminde bulunan makina mühendisleri ve onların meslek örgütü Makina Mühendisleri Odası olarak Kurban Bayramı tatili sırasında trafik kazalarını azaltmak için aşağıdaki teknik önerileri sıralamak istiyoruz:

• Bakım: Araçların fren, balata, lastik, ön takım, elektrik sistemi, hidrolik sistemi, motor yağı, soğutma suyu seviyesi vb. konulardaki bakımları yetkili veya yetkin servislerde mutlaka yapılmalıdır.
• Araç bakımları tatile çıkmadan en az bir hafta önce yaptırılmalıdır. Araç bakımdan çıkar çıkmaz hemen yolculuğa çıkılmamalıdır. Uzun yola çıkmadan önce araçların bir süre kullanılmasıyla birlikte bakım sonrası olası eksiklikler veya çıkabilecek hatalar görülerek giderilmiş, fren balatası gibi alışması gereken parçalar yolculuk öncesi alıştırılmış olmalıdır. Fren parçaları (balata, kampana, disk) değişmiş araçlar, uzun yolculuk öncesinde trafiğin az olduğu yollarda veya düşük hızlarda dört-beş kez tam fren yapılarak alıştırmalıdır.
• Lastik: Yolculuk öncesi tüm lastiklerin hava basınçları “yüklü araç” değerine çıkarılmalıdır. Kış lastiği kışın, yaz lastiği yazın kullanılmalıdır. Yazın kış lastiği kullanımı fren mesafesini artırır. 6 yıldan yaşlı lastikler yenilenmelidir. Yeni lastiklerle hemen uzun yola çıkılmamalı, en az bir hafta alıştırma yapılmalıdır. Lastik diş derinliği yasal olarak en az 1,6 mm olması gerekirken, uzmanlar yaz lastiklerinde en az 3 mm diş derinliği önermektedir.
• Yükleme: Araçta taşınabilecek yolcu ve yük miktarı aracın ruhsatındaki değeri geçmemelidir.
• Emniyet kemeri ve yük güvenliği: Otomobil, minibüs, midibüs, otobüs, tüm araçlarda emniyet kemerleri mutlaka takılmalı ve bagajlardaki yük sabitlenmelidir.
• Fren ve takip mesafesi: Tatil araçlarının ağırlığı, günlük işe gidiş-geliş kullanımına göre daha fazla olduğu için takip mesafesi de boş araca kıyasla artırılmalıdır. Tatil aracı sürücüsü günlük kullanıma kıyasla fren pedalına daha yüksek ayak kuvveti ile basabilmeli ve bunun için oturma pozisyonu doğru olmalıdır.
• Hız: Tatil araçlarının sürücüleri hız sınırına mutlaka uymalıdır. Sürücülerin günlük şehir içi kullanımdan daha ağır olan araçlarını tatil yolunda yüksek hızda ve uzun yokuş-inişlerde frenleri aralıksız kullanması frenlerin ısınmasına, fren mesafesinin uzamasına neden olabilir. Sürücüler hız sınırlarına uymalı, yorgun, uykusuz ve alkollü araç kullanmamalı ve hatalı sollama yapmamalıdır.
• Ayrıca sürücüler bayram yoğunluğunda uzun süre trafikte kalacaklarını gözeterek yola çıkmadan önce yeteri kadar dinlenmeli ve 2-3 saatte bir mutlaka mola verilmelidir. Uzun mesafeli yolculuklarda mümkünse iki sürücü ile yola çıkılmalıdır.
• Yolculuk öncesi görüşü engelleyen, refleksleri ağırlaştıran ilaçlar alınmamalıdır.
• Araçlardaki ilk yardım çantası, üçgen reflektör, yangın söndürme cihazı gibi önem arz eden donanımların olup olmadığı yola çıkılmadan önce kontrol edilmelidir.
• Sürücüler mıcırlı yollarda hızlarını düşürmelidir.
• Diğer yandan belirtmek isteriz ki, LPG’li araçların bakım ve kontrolü, yollardaki güvenliğimiz açısından son derece önemlidir. Ancak ne yazık ki Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Haziran 2017 tarihinde yayımladığı yönetmelikle birlikte; LPG’li araçlar için “Gaz Sızdırmazlık Raporu” aranması zorunluluğu tamamen ortadan kaldırılmıştır. Bu olumsuzluğa rağmen LPG’li araç sahipleri araçlarının diğer bakımları yanında LPG ekipmanlarının da kontrolünü sızdırmazlık dâhil yaptırmalıdırlar. Bakanlıkça yapılan düzenleme geri alınmalı, mevzuat kamucu bir bakışla düzenlenmeli ve bu alandaki oluşan başıbozukluğa bir son verilmelidir.
• Yürürlükte olan “Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik”te tanımlanmış olan M2 ve M3 kategorisi yani yolcu taşımaya yönelik sürücü dışında sekizden fazla oturma yeri olan araçlarda zorunlu olan “Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri” periyodik olarak kontrol edilmeli ve sistemin etkinliğini halen sürdürüp sürdürmediği denetlenmelidir. Ayrıca şarj prizlerinden kahve ve çay ısıtma sistemlerine, klima aksamlarından görsel-işitsel eğlence sistemine kadar onlarca kalem elektronik aksam çok sıcak havalarda bir anda birlikte çalıştığında motorun aşırı ısıya maruz kaldığı gözetilmeli ve bu elektronik sistemlerin belirli aralıklarla (seyir halindeyken de) kontrol edilmeleridir.
• Kaza durumlarında Trafik Kazası Tespit Tutanaklarının doldurulması; zabıta, yol/trafik konusunda uzman inşaat mühendisi, doktor ve Makina Mühendisleri Odası tarafından eğitilip belgelendirilmiş uzman makina mühendisleri tarafından ortaklaşa yapılmalıdır. Trafik konusunda mahkemelerde bilirkişilik yapan kişilerde, ilgili Meslek Odaları tarafından eğitilip belgelendirilmiş olmaları koşulu aranmalıdır.
• Yol yapım ve yenileme çalışmalarında uyarı ve ikazlara muhakkak uyulmalıdır. Bunların yeterli olmaması nedeniyle meydana gelen kazaları önlemek için ikaz levhalarının eksiksiz bir şekilde konulması ve dış etkenlerden (rüzgâr, kar, yağmur, insan müdahalesi vb.) etkilenmeyecek şekilde sabitlenmesi gerekmektedir.
• Ayrıca kazalarda önemli bir faktör olan yol kusurları giderilmeli, yolların kalitesi artırılmalı, mıcır kazaları diye ifade edilen kazaların satıh kaplama yollarda meydana geldiği de gözetilerek serbest mıcırın en az şekilde kalması sağlanmalıdır. Sürücüler bu yollarda fren mesafesini de düşünerek hızlarını ayarlamalı azami dikkatle araçlarını kullanmalıdırlar.

Sürücü ve yayaların dikkat etmesi gereken hususlarla birlikte, ilgili makamlar gerekli önlemleri alarak yurttaşlarımıza güvenli bir yolculuk sağlamak için azami özen göstermelidir. Araçlara yönelik kamusal denetimin mutlaka yapılması gereklidir ve Odamız bu denetimlerin bir parçası olmaya hazırdır. TMMOB Makina Mühendisleri Odası olarak; trafik kazalarının gölge düşürmediği bir tatil dileğiyle yurttaşlarımızın bayramını kutluyor, iyi yolculuklar diliyoruz.

Yunus Yener

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı