İSİG KONGRESİNE GİDERKEN PANDEMİ SÜRECİNİN İŞÇİ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE ETKİLERİ SEMPOZYUMU DÜZENLENDİ

Sempozyumun açılışında Adana Şube Başkanı Ümit Galip UNCU, Oda Yönetim Kurulu Başkanı Yunus YENER, TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı Emin KORAMAZ birer konuşma yaptı.

TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı Emin Koramaz şöyle konuştu:

"Sevgili meslektaşlarım, sayın konuklar, ILO ve Dünya Sağlık Örgütü’nün değerli temsilcileri, bakanlık ve kurumlarımızın değerli yetkilileri ve emek-meslek örgütlerinden gelen sevgili dostlarımız

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Yönetim Kurulu adına hepinizi dostlukla selamlıyorum. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kongresi hazırlıkları kapsamında gerçekleştirilen bu önemli etkinliği düzenleyen Makine Mühendisleri Odamızın Adana Şubesine teşekkür ediyorum. Sempozyumun başarılı geçmesini diliyorum.

Konuşmama başlamadan önce tüm meslektaşlarımın mühendislik ve mimarlık haftasını kutluyorum. Bildiğiniz gibi TMMOB’nin ilk genel kurulu 18-21 Ekim 1954 tarihlerin yapılarak Birliğimiz kurulmuş ve bu günleri içinde alan hafta Mühendislik-Mimarlık haftası olarak kutlanıyor.

67 yıl önce birliğimize bağlı 10 odanın kurulmasıyla kurumsallaşmaya başlayan Birliğimiz bugün geldiğimiz noktada bağlı 24 odamız ve bu odalara kayıtlı 108 farklı mühendislik, mimarlık ve şehir plancılığı disiplininden 600 binin üzerinde meslektaşımızla ülkemizin en büyük mesleki demokratik kurumlarından birisi durumundadır.

Birliğimiz ve bağlı odalarımız, 67 yıldır, sanayiden planlamaya, kentleşmeden enerjiye, gıda güvenliğinden ormanlara, çevre politikalarından yapı denetime, işçi sağlığından madenciliğe, ulaşımdan iletişime kadar insana ve topluma dair her alanda mesleki bilgi ve birikimimizi emekten, halktan, ülkemizden, meslek-meslektaş çıkarlarından yana kullanmaktadır.

TMMOB olarak bizler, mesleki alanlarımıza ilişkin sahip olduğumuz bilimsel ve teknik bilgiyi ülkemizin ve halkımızın ortak yararı için kullanmayı şiar edinmiş bir mesleki demokratik kitle örgütüyüz.

Üretim-bölüşüm-tüketim ilişiklerinin, çalışma ve yaşam alanlarının insan haklarına ve onuruna yakışır biçimlerde düzenlenmesi gerektiğini savunuyor ve bu eksende mücadele eiyoruz.

İşçi sağlığı ve güvenliği konusun da aynı bakış aşısıyla yaklaşıyoruz.

Hepimizin bildiği gibi işçi sağlığı ve iş güvenliği konusu, ülkemizin en can yakıcı sorunlarından biri. Her yıl binlerce kişi işyerlerinde hayatını kaybediyor, on binlerce kişi ise iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle yaralanıyor ya da sakat kalıyor.

Avrupa Birliği verilerine göre Türkiye ölümle sonuçlanan kazalar bakımından Avrupa’da ilk sırada yer alıyor. Yeterli önlemler alınmadığı için kazalar ve ölümler her yıl artıyor.

Mevcut yasal düzenlemeler, iş kazalarını ve ölümlerini önlemekte yetersiz kalıyor. İşçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda köklü ve yapısal sorunlar yaşıyoruz. Bu sorunların temelinde, sermayenin azami kar hırsı ve emek aleyhine politikaları yatmaktadır.

Bu hırsın ve politikaların ürünü olan taşeronlaştırma, özelleştirme, sendikasızlaştırma, denetimsizlik, esnek-kayıt dışı istihdam , ağır çalışma koşulları gibi uygulamalarla  iş kazaları ve meslek hastalıkları giderek artıyor.

Değerli arkadaşlar,

Bütün bunlara ilave olark  2020 yılı Mart ayından bu yana, 20 aydır ülkemizde etkili olan Covid-19 salgını hepimizin sağlığında ve yaşam tarzında olumsuzluklar yaratmaya devam ediyor.

Sürecin en başından bu yana vaka sayıları konusunda güvenilir veri sunmayan Sağlık Bakanlığı’nın rakamlarına göre bile ülkemiz toplam vaka sayısında Dünyada yedinci, Avrupa’da ise ikinci sırada yer alıyor.

Halen dünyada aktif vakanın ve günlük ölüm sayısının en fazla olduğu ilk 4 ülke arasındayız.

Salgının 20 ayını yaşadığımız bu dönemde her gün 30 bin yurttaşımız bu hastalığa yakalanıyor ve yine her gün en az 300 yurttaşımız bu hastalık nedeniyle hayatını kaybediyor.

Salgınla mücadele konusunda bilimsel temelden, insani önceliklerden ve şeffaflıktan uzak politikalar ve tedbirsizlikler pandemi sürecinin toplumsal maliyetlerinin artmasına neden oldu.

Pandeminin daha ilk günlerinde Cumhurbaşkanı’nın dile getirdiği “Yaşanan bu durum Türkiye ekonomisinin öne çıkması için fırsattır” yaklaşımı, iktidarın salgın dönemindeki tüm kararlarının belirleyicisi oldu.

Hatırlayacaksınız bilim insanlarının yaygın test çağrısına rağmen uzun süre test yapılamadı, sağlık çalışanlarına koruyucu ekipman sağlanamadı, halkın kullanımı için maske-dezenfektan-kolonya bulunamadı, maske dağıtımı yapılamadı, vaka ve ölüm sayıları gizlendi ve hepinizin bildiği gibi uzun süre boyunca yeterli aşı sağlanamadı.

Siyasi iktidarın pandemi boyunca temel önceliği, salgın nedeniyle üretimini durduran ülkelere karşı avantaj elde etmek olduğu için, işyerleri ve çalışma yaşamı adeta salgınla mücadele programı dışında tutuldu.

Bu süreçte çalışanlar kapanma tedbirlerinden muaf tutuldu, işçiler fabrikalara hapsedildi, şantiyelerde ortaya çıkan vakalar gizlendi, üretim tesisleri filyasyon-izolasyon tedbirleri dışında tutuldu, hasta işçiler zorla çalıştırıldı.

Salgın koşulları altında sağlıkçılar başta olmak üzere emekçiler için gerekli tedbirler alınmadı, “ekonominin çarkları dönsün” denilerek emekçiler adeta salgına kurban verildi. Bu süreçte on binlerce emekçi hayatını kaybetti.

Pandemi koşullarında çalışma zorunda kalan pek çok kişi de gerekli tedbirler alınmadığı için işini, ekmeğini, gelirini kaybetti.

Hükümetin salgın boyunca ekonomide ve çalışma yaşamında yaptığı düzenlemeler, ne işçilerin sağlığını korumakta etkili oldu, ne de emekçilerin iş ve gelir kaybını engelleyebildi. 

Ülkemizde siyasi iktidarın tüm iş bilmezliğine ve işgüzarlığına rağmen, daha büyük kayıplar yaşanmamışsa eğer, bunu sağlık çalışanlarının özverisine ve yıllardır sağlığın ve sosyal güvenliğin özelleştirilmemesi için mücadele eden toplumsal muhalefet güçlerinin gayretine borçluyuz.

Şirketlerin doymak bilmez kâr hırsına karşı, herkes için parasız, nitelikli, erişilebilir sağlık hakkını savunanların kararlı duruşuna borçluyuz.

Hepimiz biliyoruz ki, salgınla mücadelenin çok daha insani ve emek yanlısı yöntemleri vardı ve siyasi iktidar bu yöntemi tercih etmedi.

İktidarın bu tercihi ile iş cinayetlerinin engellenemiyor olması aynı nedene, daha fazla kar hırsıyla şekillenen sömürü  içgüdüsüne dayanmaktadır.

 İşçileri ölüm ve zulüm arasına sıkıştıran bu sömürü cenderesinin kırılması gerekiyor.

Değerli Arkadaşlar,

Ülkemizde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği alanında halen yapısal ve köklü sorunlar bulunmaktadır. 2012 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu başta olmak üzere, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi çalışmaları temel yanlışlarla doludur.

Mevcut yasal çerçeve, işçiyi korumak, iş güvenliğini sağlamak ve meslek hastalıklarını önlemekten çok sermaye çıkarları ve neoliberal politikaları gözeten konumda bulunmaktadır.

Oysa, sosyal hukuk devletinin temel işlevi, güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak, çalışanları çalışma ortamından kaynaklanan sağlık ve güvenlik risklerine karşı korumak, çalışanların güvenlik, sağlık ve refahını sağlamak ve geliştirmektir.

Tüm yasal çerçeve bu ana eksene oturtulmak zorundadır.

İşçi sağlığı ve güvenliği alanında yaşanan sorunları  çözebilmek için ülkemizin ILO kabul edilen sözleşmelerin tamamına taraf olması ve mevzuatın köklü düzenlemelerle yeniden yapılması gerekmektedir.

 Ülkemiz ILO’ya 1932 yılında üye olmuş olmasına karşın, ILO tarafından kabul edilmiş sözleşmelerin neredeyse üçte ikisine henüz taraf değildir.

Türkiye’nin temel bir insan hakkı olan işçi sağlığı ve iş güvenliği hakkı kapsamında, ILO’nun geri kalan sözleşmelerini de bir an önce onaylaması gerekmektedir.

Devletin iş sağlığı ve güvenliği alanındaki bu çarpık konumlanışı nedeniyle, devletin ve işverenin sorumluluğunda olması gereken pek çok şey İş Güvenliği Uzmanlarının omuzlarına yüklenmektedir.

Danışmanlık hizmeti olarak verilmesi gereken işçi sağlığı ve iş güvenliği, ülkemizde yasaların da yol vermesi ile bir suçlu yaratma olayına dönüşmüştür.

İş güvenliği uzmanın verdiği danışmanlığı uygulamaya geçirmeyen, engelleyici ve önleyici çalışmaları yapmayan işverenler önünde meslektaşlarımıza birer yasal kalkan vazifesi gördürülmektedir.

İş güvenliği uzmanlarının tüm uyarılarına rağmen işverenlerin almadığı önlemler sonucu yaşanan ölüm, kaza gibi durumlarda dahi meslektaşlarımız günah keçisi ilan edilmekte, kazaların asli suçlusu olarak yargı önüne çıkartılmakta, hatta hapis cezaları verilebilmektedir.

Yapılması gereken şey, bu çarpıklığın düzeltilerek, işçi sağlığı ve iş güvenliğine kaynak ayırmayan, tedbirleri almaktan imtina eden, bu tedbirlere işgücü ve maliyet hesabıyla yaklaşan işverenlerin de yaşanan kazalardan ve meslek hastalıklarından sorumlu tutulacağı bir işleyişe geçilmesidir.

Değerli Arkadaşlar,

Gerçekleşen iş cinayetleri ve iş kazalarının büyük çoğunluğunun önlenebilir olduğu bilinmektedir.

Bilimsel ve teknik ölçütler doğrultusunda atılacak adımlar ile göz göre göre “geliyorum” demekte olan facialara son vermek mümkündür.

Bunun için önce insan hayatına ve emeğe değer veren bir yaklaşımın benimsenmesi gerekmektedir.

Burada yürüteceğimiz tartışmaların, bu alanda yaşanan sorunların çözümüne katkı vereceğine inanıyorum.

İnsanların aç ve yoksul yaşamadığı, işyerlerinde hayatlarını yitirmedikleri, eşit adil bir ülke ve dünya özlemi ile TMMOB Yönetim kurulu adına hepinizi saygı ve sevgiyle selamlıyor, sempozyumumuzun başarıyla sonuçlanmasını diliyorum."

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı Yunus Yener’in Sempozyum Açış Konuşması

"MMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu ve şahsım adına sizleri saygıyla selamlıyorum. Adana Şubemizin sekretaryalığında düzenlediğimiz (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kongresi’ne Giderken) Pandemi Sürecinin İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğine Etkileri Sempozyumu’na hoş geldiniz.

Konuşmama başlarken iş cinayetlerinde kaybettiğimiz bütün emekçileri ve meslektaşlarımızı saygıyla anıyorum.

Sayın Katılımcılar,

İşçi sağlığı ve iş güvenliği (İSİG) sorunlarının doğru çözümlere kavuşturulmasına yönelik güvenlik önlemlerinin geliştirilmesi, mesleğimiz ve Odamızın temel görevleri arasındadır.

22 yıldır düzenlediğimiz sempozyum ve kongreler ile bu etkinliklerde şekillenen bütünlüklü önerilerin, bildiri-panel kitaplarının ve Oda Raporumuzun bu alana yönelik duyarlılıkların yerleşmesinde önemli rolü olduğunu belirtmek isterim.

Ayrıca, iş güvenliği, periyodik kontroller, kaldırma iletme makinaları, basınçlı kaplar, yangın güvenliği, iş makinaları ve ilgili konularda birçok kitap basımı, çalışmalarımızda önemli bir yer tutmaktadır.

Odamız, tüm meslek uygulama alanlarımızda olduğu gibi bu alandaki üyelerimizin bilgi ve deneyimlerinin geliştirilmesini; lisans eğitiminin meslek içi eğitimlerle desteklenmesini zorunlu görmekte ve gerekli eğitimleri düzenlemektedir.

Değerli Katılımcılar,

Ülkemizdeki İSİG, iş güvenliği mühendisliği/ uzmanlığı ve işyeri hekimliği sorunları, esasen toplumsal formasyondan, yani ekonominin örgütleniş biçiminden ve onunla bağlantılı hususlardan kaynaklanmaktadır. Bir başka ifadeyle kapitalizm ve onun neoliberal dönemine damgasını vuran ve 2000’li yıllarda yoğunlaşan serbestleştirme, özelleştirme, esnek-taşeron üretim ve esnek-güvencesiz istihdam politikaları sorun yumağının ana yatağı durumundadır. Kamu idari yapısı, personel rejimi ve kamusal denetim alanlarındaki neoliberal dönüşüm ve tasfiyeleri de bu kapsamda değerlendirmek gerekir.

2003 yılından bu yana 4857 sayılı İş Kanunu, 6331 sayılı İş Sağlığı İş Güvenliği Kanunu ve yapılan diğer tüm mevzuat düzenlemeleri, büyük oranda İSİG normlarının dışında ve sermaye güçlerinin lehine olmuştur. Sömürüyü yoğunlaştırmaya yönelik “maliyet-verimlilik-azami kâr” kıskacı, iş ve yaşam güvenliğini yok edici mahiyettedir.

Covid-19 salgını bu sınıfsal sorunları daha da yakıcı hale getirmiştir. Vahşi bir çalışma rejimi söz konusudur. Salgın koşullarında emekçilere adeta “çalışarak öl” ya da “açlıktan öl” seçeneksizliği dayatılmıştır. Milyonlarca işsiz, kamu kaynakları ve İşsizlik Fonundan yararlanamamakta, bu fon esasen sermayeye destek için kullanılmaktadır. Türkiye, uluslar arası verilerde görüldüğü üzere, salgında gelir kaybına maruz kalanlara, işsizlere, geniş emekçi kitleler ve yoksullara en az kaynak aktaran ülkelerden birisidir.

Salgının gerektirdiği koruyucu önlemler tam olarak alınmamaktadır. Emekçiler aşılamada öncelikli gruplar içinde değildir. Temel ihtiyaçlar devlet tarafından karşılanmamıştır. Zorunlu olanlar dışındaki üretim-hizmet faaliyetleri durdurulmamıştır. İşten çıkarmalar sürmüş, kayıt dışı çalışanlar yok sayılmıştır. Yasada var olan “çalışmaktan kaçınma hakkı” tanınmamıştır. Uzaktan çalışma, evden çalışma, esnek-güvencesiz çalışmanın yaygınlaştırılmasının biçimleri olmuştur. Ücret kesintileri yapılmış, ücretsiz izin ve kısa çalışma ödeneği gibi uygulamalar, milyonlarca emekçinin sigortaprimlerinin yatırılmamasına, kıdem haklarında gerilemeyeve emeklilik tarihlerinin geciktirilmesine vesile edilmiştir. Covid-19 vakalarının neden olduğu kaza ve hastalıklar, iş kazası ve meslek hastalığı olarak değerlendirilmemiştir.

Ve biliyoruz ki Covid-19 salgınına karşı önlemlerin yetersizliği, iş kazaları ve cinayetlerin artmasına da neden olmaktadır.

Sayın Katılımcılar,

Pandeminin farklı alanlardaki yansımalarına değerli konuşmacılar değineceği için konunun ayrıntılarına girmeyeceğim. Ancak İSİG alanına dair bütün veri ve sorunlar gösteriyor ki, bu konu sermaye güçlerinin çıkarlarına göre değil çalışanlardan yana; sendikalar, TMMOB, TTB’nin görüşleri ve kamucu yaklaşım ile kamusal denetim ekseninde düzenlenmeyi beklemektedir.

Odamız, İSİG mevzuatındaki tüm olumsuzlukların giderilmesi, iş kazaları ve meslek hastalıklarına yönelik önleyici yaklaşımlar geliştirilmesi, iş güvenliği mühendisliğinin ve işyeri hekimliğinin çalışma yaşamının sorunlarını çözmeye katkı koyacak şekilde yaşama geçirilmesi, tüm emekçilerin yaşamlarının güvenceye alınması için etkinlik, öneri ve katkılarını sürdürecektir.

Sözlerime son verirken, sempozyuma katkıda bulunan uluslararası kuruluş temsilcilerine, bakanlıkların yetkililerine, tüm kurum, kuruluş, birlik, dernek, sendika-konfederasyon, üniversite ve firmalardan tüm konuşmacılara, Odamız adına sempozyumun düzenlenmesini sağlayan bilim, düzenleme, yürütme kurulları ile sempozyum sekretaryasına, Adana Şube Yönetim Kurulumuz ve çalışanları ile tüm izleyicilere, Oda Yönetim Kurulumuz adına içtenlikle teşekkür ediyor, etkinliğimizin başarılı geçmesini diliyor, saygılar sunuyorum."