Kazan ve Basınçlı Kapların Bakım ve Yıllık Periyodik Kontrollerini İhmal Etmeyin!

Kazan ve Basınçlı Kapların Bakım ve Yıllık Periyodik Kontrollerini İhmal Etmeyin!

Binalarda ve sanayi tesislerindeki kazanların ve bunlara bağlı kalorifer tesisatlarının mevcut yönetmelikler uyarınca projelendirilmesi, yetkili yerlerden sertifika almış kişiler tarafından işletilmesi, periyodik kontrollerinin ve bakım-onarımlarının düzenli olarak yaptırılması toplumun can ve mal güvenliği açısından birinci derecede önem taşımaktadır.

Geçtiğimiz yıllarda çeşitli illerde ve Ankara’da periyodik bakım ve kontrolleri yapılmayan, bilgisizce ve yanlış kullanılan kalorifer kazan kazaları sonucu çok sayıda insan hayatını kaybetmiş ve önemli maddi hasarlar yaşanmıştır.

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Ankara Şube Yönetim Kurulu olarak; evlerimizde, işyerlerimizde herhangi bir kazayla karşılaşmadan huzurlu bir kış geçirmek için almamız gereken önlemler konusunda vatandaşlarımızı, yetkili kişi ve kurumları bir kez daha uyarıyoruz.

Kazanlarınıza yılda bir kere basınçlı kap testi yaptırın

Nisan 2013 tarihli 28628 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği”ne göre basınçlı kapların bir yılı aşmayan sürelerde periyodik bakım ve kontrollerinin yaptırılması gerekmektedir.

Periyodik bakım, ilgili standartlarda belirlenen sürelerde, imalatçının belirlediği şekilde ve yine imalatçı tarafından yetkilendirilmiş servislerce veya işyeri tarafından görevlendirilmiş ehliyetli (sertifikalı) kişilere yaptırılmalıdır. Periyodik bakımlarla karıştırılan ve bu yüzden genellikle ihmal edilen periyodik kontrollerdeki amaç ise “hidrostatik test”tir. Yönetmeliklere göre periyodik kontrole tabi iş ekipmanlarına temel prensip olarak bir yılı aşmayan sürelerle “hidrostatik test” yapılması gerekmektedir. Ayrıca yapılan bu test ve kontrol işlemlerine ek olarak, her yıl kış mevsimine girerken, yanma testi ve baca gazı analizleri de yapılmalıdır. Test sonucu yapılan düzeltici uygulamalarla verimli yakıt tüketiminde oluşturulan optimizasyon ile kazan ve brülör verimin düzenlenmesi ve tüketicinin her yıl cebinden çıkan yakıt ücretlerinde tasarruf edilmesi sağlanacaktır.

Ancak bilgisizlik ve denetim yetersizliği nedeniyle bu testler genellikle ihmal edilmektedir. Oysa eskiyen, çürüyen, emniyet sistemi çalışmayan kazanlarda, kazalar ya da patlamalar ne yazık ki kaçınılmaz olmaktadır.

Ayrıca ülkemizdeki kazan dairelerinin tamamının süratle kontrole tabi tutularak mevcut durumlarının ortaya çıkarılması, ömrünü tamamlamış ve kullanılması sakıncalı kazanların işletilmesine ivedilikle son verilmesi gerekmektedir. Bu nedenle mevcut yönetmelikler doğrultusunda, kalorifer kazanı ve basınçlı kapların yılda bir kez periyodik bakım, kontrol ve testleri mutlaka yaptırılmalı ve düzenli aralıklarla yapılan tüm bakım, kontrol ve onarımlar kayıt altına alınmalıdır.

T.C. Çalışma ve Sosyal Bakanlığı tarafından 1 Ekim 2017 tarihli 30197 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “İş Ekipmanlarının Periyodik Kontrollerini Yapmaya Yetkili Kişilerin Kayıt ve Eğitimlerine İlişkin Tebliğ”e göre; periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişiler, “mevzuat eğitimi, iş ekipmanları muayene tekniklerine sistematik yaklaşım, periyodik kontrol esnasında alınması gereken temel iş sağlığı ve güvenliği önlem, yöntem ve kuralları, ölçme ve deney cihazlarının tanıtılması, kalibrasyon ve doğrulamaların değerlendirilmesi, raporlama, çalışma etiği ve sorumluluklar” konularında temel eğitimi almakla yükümlüdür. Eğitim almayan ya da eğitim sonunda yapılacak sınavda başarılı olamayanlara periyodik kontrolleri yapma yetkisi verilmemektedir.

Mevcut yönetmelik doğrultusunda, periyodik bakım, kontrol ve testlerin Makina Mühendisleri Odası gibi Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından akredite edilen, yetkili Muayene Kuruluşlarına yaptırılmasına dikkat edilmelidir.

“Kazan İşletme Sertifikası” şart

Geçmişte yaşadığımız kazan patlamalarının, yetkin ve yetkili olmayan kişiler tarafından işletilen kazanlarda gerçekleştiğini unutmamalıyız. Yönetmeliklere göre her iş ekipmanında olduğu gibi kazanların da işletilmesinin ehliyetli kişilerce yapılması gerekmektedir. Ayrıca kalorifer kazanlarında mutlaka emniyet termostatı ve buna bağlı alarm sistemi, ayrıca susuz çalışmayı engelleyici ek sistemin bulunması gerekir. Dolayısıyla konutlarda ve işletmelerde kazancıların, Odamız tarafından da rutin olarak düzenlenen "Sanayi Tipi Kazanlar Yardımcı Personel Yetiştirme Kursu"na katılarak, "Kazan İşletme Sertifikası" almış ehil kişiler olması büyük önem taşımaktadır. Ayrıca sanayi tipi kazanları işletmekte görevli usta ve işçilerin bu kurslara katılımı ve sertifikalandırılması, buhar kazanlarının güvenlik içinde çalıştırılmasının yanı sıra, kazanların ideal işletilmesi neticesinde oluşacak enerji tasarrufu da çevreye ve vatandaşa büyük katkı sağlayacaktır.

Montaj ve tadilatı yetkili firmalar eliyle yetkili mühendislere yaptırın

Kazan ve ısıtma sistemlerinin montaj ve tadilatlarının da, yönetmelikler gereği Odamızdan Mekanik Tesisat Uzman Mühendis Yetki Belgesi almış ve SMM (Serbest Müşavirlik Mühendislik) Belgesi olan makina mühendisleri tarafından hazırlanan projelere göre yapılması gerekmektedir. İş bitiminde, Projenin Teknik Uygulama Sorumlusu Makina Mühendisi tarafından, projede belirtilen özellikte kazan montajının veya tadilatının yapıldığına dair uygunluk raporu verilmeli ve kazanlar bundan sonra işletmeye alınmalıdır.         

Yapıların bütün denetim süreçlerinde, kamu adına denetim sorumluluğu bulunan mesleki kuruluşlara yer verilmelidir. Bilim ve teknolojiyi insanla buluşturmayı, sahip oldukları bilgi birikimleri ve uzmanlık alanlarına ilişkin konularda kamu çıkarlarının korunmasını, kamusal denetimlerin insanlık yararına yapılmasını misyon edinen TMMOB ve bağlı Meslek Odaları, bu süreçte öncelikle muhatap alınmalıdır.

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Ankara Şubesi olarak; toplum yararı ve kamusal denetim anlayışımız gereği meslek alanlarımızla ilgili konularda toplumu bilgilendirmeyi, kamuoyuna yansıyan ve yansımayan kazaların tekrarlanmaması için dikkat edilmesi gereken hususları kamuoyu ile paylaşmayı her zaman görev saymaktayız. Lütfen, geçtiğimiz yıllarda yaşadığımız kazan patlamalarına davetiye çıkarmayalım, tedbirimizi önceden alalım.

Ö. Varlık ÖZERCİYES

TMMOB Makina Mühendisleri Odası

Ankara Şube Yönetim Kurulu Başkanı