TMMOB GAZİANTEP İKK BASIN AÇIKLAMASI

 Bilindiği gibi, TBMM`de kabul edilen Torba Yasa kapsamında gece yarısı operasyonu ile eklenen İmar Kanunu`nda yapılan değişiklikle;

Ülke kaynaklarının talanına karşı çıkan TMMOB ve bağlı odalarını,

• İşlevsizleştirmek,
• Odaların üyeleriyle ilişkisini zayıflatmak ve giderek ortadan kaldırmak,
• Odaların gelirlerini kısıtlamak,
• Kamusal-toplumsal kaynak ve varlıkların talanını iktidarın elinde merkezileştirerek piyasaya açmak,
• Metalaştırmak, kentsel dönüşüm, kentsel rant programlarının önündeki bilimsel, teknik mesleki denetimi ve toplumcu engelleri ortadan kaldırmak,
• Özerk yerinden yönetim kuruluşları olan Belediyeler ve Meslek Odalarının Anayasal hak, yetki ve görevlerini ellerinden almak,
• Mimarların Fikir ve Sanat Eserleri Yasası kapsamındaki mimari projelerini eser olmaktan çıkarmak,
• Telif haklarına el koymak ve sonuçta teslim alamadığı TMMOB?nin etkisizleştirilmesi istenmekte ve hedeflenmektedir.

Bu konuda özet bilgi vermek gerekirse,

3194 sayılı İmar Yasası`nın 8. Maddesine (ı) bendi olarak eklenen düzenleme şu şekildedir:

"ı) Harita, plan, etüt ve projeler; idare ve ilgili kanunlarında açıkça belirtilen yetkili kuruluşlar dışında meslek odaları dahil başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayına tabi tutulamaz, tutulması istenemez. Vize veya onay yaptırılmaması ve benzeri nedenlerle müelliflikler veya bunlara ait kuruluşların büro tescilleri iptal edilemez veya yenilenmesi hiçbir şekilde geciktirilemez. Müelliflerden bu hükmü ortadan kaldıracak şekilde taahhütname talep edilemez."

Bu düzenleme TBMM`de görüşülmekte olan torba yasaya eklenmek için önerilmiş ve Meclis Genel Kurulu`nda TBMM İç Tüzüğü açısından bir tartışma yaşanmıştır. Tartışmanın içeriği, verilen önergenin İmar Yasası ile mi yoksa 6235 sayılı TMMOB Yasası ile mi ilgili olduğuna ilişkindir. Önerge sahipleri ve oturumu yöneten TBMM Başkan Vekili, önerinin 6235 sayılı Yasa ile ilgisinin bulunmadığını, TMMOB ve bağlı odalarının yetkileriyle herhangi bir ilgisinin olmadığı ve tamamen İmar Yasası`nı ilgilendiren bir öneri olduğunu ileri sürmüşlerdir.

Mesleki denetim uygulaması, meslek odası ile üyesi arasındaki bir ilişkidir; diğer kamu kurum ve kuruluşları dâhil üçüncü kişileri bağlayan bir yönü yoktur. Kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olan TMMOB ve bağlı odalarının, üyeleri üzerindeki gözetim ve denetim yükümlülüğünün yerine getirilmesinin gereği olarak yürütülmektedir.

Odalar tarafından yapılan mesleki denetimin, yapılaşma sürecinde ilgili idareler nezdinde zorunlu tutulmadığı, aranmadığı sürece, İmar Yasası`na eklenen düzenlemeyle çelişen bir yönü de yoktur. Bu düzenlemeyle mesleki denetimin ortadan kaldırılması olanağı da bulunmamaktadır.

Diğer yandan böyle bir düzenlemenin 6235 sayılı Yasa içerisinde yapılması halinde, bu düzenlemenin Anayasa`nın 135. Maddesi`ne aykırılık taşıyacağı da açıktır. Bu durum, İmar Yasası`na konulan hükmün, meslek odalarının mesleki denetim yetkisinin ortadan kaldırıldığı şeklinde yorumlanması halinde de geçerlidir. Yani yapılan düzenleme, yetkili yargı yeri tarafından (Anayasa Mahkemesi) meslek odalarının mesleki denetim yetkisinin kaldırılması şeklinde yorumlanması halinde Anayasa`ya aykırı bulunarak iptal edilecektir. Anayasa Mahkemesi`nin aksine bir yorum yapması halinde, kararın gerekçesinde meslek odalarının gözetim ve denetim yetkisini etkileyen bir durum bulunmadığı görüşüne yer verilecektir.

Anayasa`nın 135. maddesinde, meslek kuruluşlarının karar ve yönetim organlarının seçimle göreve gelmesinin öngörülmesi, Devletin idari ve mali denetimine tabi olduklarının belirtilmesi ve sorumlu organlarının görevlerine ancak yargı kararıyla son verilebileceğinin kurala bağlanması, bu idarelerin özerkliğine işaret etmektedir.

Anayasa Mahkemesi`nin değerlendirmesine göre;

• Meslek Odaları İdari özerkliğe sahiptir.
• Meslek Odaları, mimar, mühendis ve şehir plancılarının mesleki faaliyetlerini icra ederken uyacağı kuralları belirler,
• Meslek Odaları, mesleki faaliyetlerle sınırlı olmak üzere üyelerini ve örgütlerini bağlayıcı karar alma ve uygulama, meslek mensuplarının uyacağı ilke ve kuralları belirleme ve üyeleri hakkında disiplin tedbirleri uygulama hak ve yetkisine sahiptir.
• Üye sicillerini tutma yetki ve görevi meslek odalarına aittir. Bakanlık ancak, istatistikî veri için kayıt tutabilir.

Anayasa Mahkemesi`nin bu kararı dışında, idare mahkemeleri ve Danıştay tarafından da meslek odalarının mesleki denetim uygulamasının hukuka aykırı olmadığını tespit eden sayısız kararı bulunmaktadır. Hem ilgili yönetmelikler Danıştay denetiminden geçmiştir hem de mesleki denetimin uygulanmasına yönelik işlemler idare mahkemesi ve temyiz mercii olarak Danıştay denetiminden geçmiştir. Bütün yargı kararlarında, mesleki denetimin oda ile üye arasındaki ilişki olduğu, usulüne göre yürürlüğe konulmuş mesleki denetime yönelik yönetmeliklere üyelerin uymalarının zorunlu bulunduğu açıklıkla belirtilmiştir.

Ancak konunun hukuki boyutu yanında, yapılan düzenlemenin amacı ve ilgili kesimler üzerinde yaratılmak istenen ve yaratılan algı boyutu da önem taşımaktadır.

Nitekim İmar Yasası`nda yapılan değişikliğin ardından AKP Sözcüsü Hüseyin Çelik tarafından kamuoyuna yapılan açıklamalar, değişikliğin Odaların mesleki denetim uygulamasını ortadan kaldırmayı amaçladığını göstermektedir. Kimi basın organlarında yer bulan haberler de aynı yöndedir.

Meslek odaları ve demokratik kamuoyunda da değişikliğin amacının bu şekilde olduğu bilinmekte ve gerekli tepki gösterilmektedir.

Bu aşamada söylenebilecek olan tek şey, mesleki denetimin aynı şekilde devam ettirileceğidir. Son dönemlerde gündeme gelen İmar Yasası ve Yapı Denetim Yasası`yla ilgili taslak düzenlemeleri odaların yetkilerinin elinden alınması çabası yanında ve bundan daha çok mühendislik ve mimarlık mesleğinin rant odaklı yeniden yapılandırılması amacını taşımaktadır.

Odalar tarafından düzenlenen büro tescil belgeleri ile mesleki denetim uygulaması, serbest çalışan mühendislerin mesleki faaliyetlerini yürütebilmelerinin tek güvencesini oluşturmaktadır. Bu güvenceden yoksun kalan mühendis ve mimarların çok kısa bir süre içerisinde ya işsiz kalmaları ya da bir şirkette imzacı konuma düşmeleri kaçınılmaz olacaktır.

Sonuç olarak;

Bu yasadışı yasanın uygulanması ile oluşacak kaos ortamının başta Üyelerimizin, sonra denetimsiz kalan ortam sebebiyle Kamu`nun daha sonra da TMMOB bünyesindeki Odalarda çalışan binlerce kişi ve ailelerinin zarar göreceği ve gerek mesleki uygulamalarda, gerekse kamu vicdanında açacağı sorunların geriye döndürülmesi imkansız hale geleceğinden Sayın Cumhurbaşkanımıza buradan çağrı yapıyoruz.

"Sayın Cumhurbaşkanım; TMMOB Yönetim Kurullarının hiçbir maddi kazanımları olmadan tamamen gönüllülük esasına dayalı görev yaptıklarını da göz önüne alarak, Onayınıza sunulan, gece yarısı baskını ile torbaya eklenerek yangından mal kaçırırcasına çıkarılan bu hukuksuz kanunu tekrar görüşülmesi için TBMM`ne iade ederek kamu vicdanını rahatlatmanızı talep ediyoruz." 18.07.2013

Saygılarımızla

TMMOB

Gaziantep İl Koordinasyon Kurulu adına,

Başar KÜÇÜKPARMAK

TMMOB Makina Mühendisleri Odası

Gaziantep Şube Yönetim Kurulu Başkanı