Orta Ölçekli Geri Dönüşüm Tesislerinde Yangın Olaylarının Düşündürdükleri..!
Her tür yangın/patlama, kaza ve ölümleri engellemek için “önce insan, önce insan hayatı, sıfır kaza” ana prensip olmalıdır. Daha bilinçli işletmeler ve doğru kamusal denetim sayesinde can ve mal kayıplarının önüne geçilebileceğini bir kez daha kamuoyu ile paylaşıyoruz.
29/07/2022
Orta Ölçekli Geri Dönüşüm Tesislerinde Yangın Olaylarının Düşündürdükleri
Yaz ayları ile birlikte Geri Dönüşüm Tesislerinde meydana gelen yangınlar giderek artmaktadır. Bu sayı haberlere çıkan yangınlar ele alındığında Haziran-Temmuz ayında 9’a ulaşmıştır. Endüstriyel yangınların nedenlerini şöyle sıralamak mümkündür: Elektrik kaynaklı (statik elektrik, elektriksel kıvılcım, yıldırım vb.); sıcak yüzeyler (eritme potaları, buhar boruları, fırın ve aşırı ısınan motorlar vb.); uygun olmayan koşullarda depolanan parlayıcı ve patlayıcı maddeler; uygun olmayan üretim koşulları ve teknikleri; ateşli yapılan işler (kaynak, taşlama, kesme vb.); tozlu ortamlardan kaynaklı patlamalar ve yangınlar; uygun olmayan akü şarj odaları; tütün ürünleri; iş kazası ve doğal afet sonrası oluşmalar; komşu tesisten çıkan yangın sıçraması; gaz ve sıvı sızıntıları. Ve belki en büyük sorun da konusunda uzman olduğu düşünülen kişilerin konunun ciddiyetinin farkına varamamış olması veya yeterli teknik altyapılarının olmamasıdır. Geri dönüşüm tesislerinde oluşan bu yangınlara; atıkların bileşenlerine göre uygun türde ayrıştırılmaması, yanlış ve özensiz depolanması, açık alanlarda bırakılması ile ısınan atık birikintilerinin yanıcı özellikler kazanması sebep olmaktadır.
Toplanan atıklar düzensiz ve vahşi depolama şeklinde tesislerde biriktirilmektedir. Bu birikinti yığınları içerisinde kimyasal reaksiyon ve ya güneş sebebi ile aşırı ısınma neticesinde oluşan yüksek sıcaklıklar tutuşma veya patlama şeklinde yangınları başlatmaktadır.
Geri dönüştürülmek üzere toplanan atıklar farklı kimyasal bileşenler içermektedir ve hemen hemen hepsinin yanıcı özelliklere sahip olduğu bilinmektedir. Bu atıkların kontrolsüz olarak yanması sonucunda can ve mal güvenliği ile riskler oluştururken diğer taraftan çevresel olarak da sorunlar ortaya çıkmaktadır. Yangınlar neticesinde oluşan karbondioksit seragazı oluşumunu yönde olumsuz etkilemektedir.
Bir diğer faktör ise Toz Patlamalarıdır. Ülkemizde sıklıkla rastlanan ancak keşfedilmesi ve ispatlanması güç olan Toz Patlaması, genelde gıda, ahşap, metal, plastik, kömür, kağıt gibi konuları içeren tesislerde sıklıkla görülmektedir. Katı maddelerin lif, yonga, kırpıntı veya toz şeklinde olanları tehlike arz etmekte ve patlayıcı ortam oluşturmaktadır. Toz patlamalarında metal tozu patlamanın şiddetini arttırıcı bir faktördür. Sadece yangın değil patlamanın sebep olduğu basınç da çalışanlar ve çevre açısından risk oluşturmaktadır.
İşletme ruhsatları alınırken yetkili makine mühendisleri tarafından oluşturulmuş ve ilgili onay merci tarafından onaylanan Yangın tesisat projelerine ihtiyaç vardır. Tesisler işletme ruhsatlarını aldıktan sonra kapsam değişikliğine gidebilmekte, ön görülen ve kurulan yangın tesisatları müdahale için yetersiz kalabilmektedir. Diğer yandan yetkisi olmayan mühendisler tarafından projelerin üretildiği bilinmektedir. Meslek odalarının yürüttüğü mesleki denetimler işlevsiz hale getirilmiştir. Her bir proje için oluşturulan sicil durum kaydı onay mercilerince istenmedikçe yetkisiz kişilerce oluşturulmuş yetersiz projeler sahada uygulanmaya devam edecektir. Ayrıca; İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Güvenlik Şartları Yönetmeliği gereğince, işletmelerin yangın tesisatları her yıl en az bir kez projesine uygunluk kontrolünden geçirildikleri periyodik kontrollere tabii tutulmalıdır.
Geri Dönüşüm tesis yangınlarının önlenebilmesi için
- Sıvı ve katı atıkların şartlara uygun depolanması,
- Ayrışmanın kuralına uygun olarak yapılması,
- Bilinmeyen/tanımsız katı ve sıvı malzemelerin tesislere getirilmemesi,
- Elektrik kontağından yangın çıkmaması için gerekli önlemlerin alınması,
- Yangın söndürme ve alarm sistemlerinin yeterli olması,
- Atık işlemlerinin kamu tarafından ciddi bir şekilde denetlenmesi ve halkın bilinçlendirilmesi gerekmektedir,
- Yangın tesisat projelerine yönelik sicil durum kayıtları ilgili onay mercilerince istenmelidir.
- Yangın tesisatlarına yönelik periyodik kontroller mutlaka yaptırılmalıdır.
Her tür yangın/patlama, kaza ve ölümleri engellemek için “önce insan, önce insan hayatı, sıfır kaza” ana prensip olmalıdır. Daha bilinçli işletmeler ve doğru kamusal denetim sayesinde can ve mal kayıplarının önüne geçilebileceğini bir kez daha kamuoyu ile paylaşıyoruz.
Mehmet Ali ELMA
TMMOBKocaeli İKK Sekreteri