ELEKTRİK VE DOĞALGAZ ZAMLARI GERİ ÇEKİLSİN!

ELEKTRİK VE DOĞALGAZ ZAMLARI GERİ ÇEKİLSİN!

Gıdadan suya, elektrikten doğalgaza, akaryakıttan ulaşıma, kiralardan tekstile, her şeye ama her şeye kimi kalemlerde neredeyse her gün ama birçok kalemde ise sıklıkla zamlar yağmakta.

1 Haziran 2022 tarihinde yapılan son zamlarla birlikte bu yıl içinde elektrik fiyatları %57,9 ila %237,5 arasında değişen oranlarda yükseldi.

Bilindiği üzere elektrik tarifeleri, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından her 3 ayda bir Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının başında geçerli olacak şekilde yılda 4 kez güncelleniyor. Kurum tarafından “güncelleme” olarak adlandırılan bu durumun gerçek adı aslında “zam”dır. Ancak EPDK tarafından bu kez ara bir tarih olan 1 Haziran 2022 tarihinden geçerli olmak üzere, normal “tarife güncelleme” dönemi beklenmeden acil zam yapıldı.

 Açıklanan tarife üzerinden Elektrik Mühendisleri Odası tarafından yapılan hesaplamaya göre,

4 kişilik bir ailenin asgari yaşam standardı için tüketeceği varsayılan 230 kWh`lik faturanın toplam bedeli, bir önceki aya göre yüzde 15 artarak 332.5 TL`ye yükseldi. Fatura kalemlerine bakıldığında perakende enerji bedeline yüzde 21.1 zam yapılırken, dağıtım bedeli sabit tutularak, fatura toplamının yüzde 15 artmasının sağlandığı görülmektedir. Tüketimlerinin eşit olması durumunda Haziran faturası, Mayıs ayına göre 43.4 TL daha fazla gelecektir.

Yıllık Zam Oranı Yüzde 82`ye Ulaştı

Haziran 2021`de 183.1 TL olarak gelen fatura aradan geçen 1 yıllık dönemde yüzde 82 artarak 332.5 TL`ye yükselmiştir. Aralık 2021`de aynı tüketim değeri için 211 TL fatura düzenlendiği düşünülürse, 230 kWh`lık tüketimi olan aileler için 6 aylık dönemdeki zam oranının yüzde 58 olduğu hesaplanmaktadır. Günlük 8 kWh olarak belirlenen ve 30 günlük 240 kWh`a denk gelen ilk kademe sınırı geçen aileler için tüketimlerine paralel olarak zam oranı da büyümektedir.

4 Kişilik Ailenin 230 kWh Tüketim Üzerinden Konut Faturası-TL

Fatura Kalemleri

Tüketim (kWh)

Nisan-Mayıs 2022

Haziran 2022

Fark %

Perakende Enerji Bedeli

Birim Fiyat-TL

Fatura Toplamı-TL

Birim Fiyat-TL

Fatura Toplamı-TL

230

0,78919

181,5

0,955452

219,8

21,1

0

1,343397

0,0

1,59279

0,0

Dağıtım Bedeli

230

0,335187

77,1

0,335187

77,1

0,0

Fon ve vergiler hariç fiyat

 

 

258,6

 

296,8

14,8

Bel. Tük.Ver. (%)

 

5

9,1

5

11,0

21,1

KDV Öncesi Toplam

 

 

267,7

 

307,8

15,0

KDV (%)

 

8

21,4

8

24,6

15,0

Genel Toplam

 

 

289,1

 

332,5

15,0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

DOĞALGAZ FİYAT ARTIŞLARI

Tamamına yakını ithal edilen doğal gazın fiyatları dünyadaki çeşitli spekülatif hareketler ve petrol fiyatları ile bağlantılı olarak yükselmekte, TL’nin yabancı paralar karşısında yüksek oranlı değer kaybı ile birlikte, fiyat artışları çok yüksek oranlara varmaktadır.

Son 6 ayda BOTAŞ’ın gaz satış fiyatlarındaki artış konutlarda %119,4 (ÖTV ve KDV hariç olmak üzere) 31.12.2021 tarihinde 1,488 TL/ m3’den 01.06.2022 tarihinde 3,264 TL/ m3‘e; Tüketiciye yansıyan toplam birim fiyatı ise ilk kademede (0-100 m3) 2,025 TL/m3 ’den, 4,272 TL/m3’e yükseltilmiştir. Konut, Ticari ve Sanayi İşletmeleri ile Elektrik Üretiminde kullanılan doğalgaz fiyatlarındaki artışlar, tüm sanayi ürünlerine ve tüm tüketim maddelerine bir biçimde yansımaktadır.

PALGAZ verilerine göre bireysel ısınma ile ısınan 100 m2’lik bir konutun ortalama yıllık doğalgaz tüketimi, Kocaeli’de 1001 m3’tür. Açıklanan yeni fiyatlarla (tekrarlanacak zamlar hariç) bu tüketimin bedeli yaklaşık (1001 m3 x 4,272 TL/ m3) 4 bin 274,27 TL’dir.

Yine PALGAZ verilerine göre bireysel ısınma ile ısınan 100 m2’lik bir konutun en yüksek tüketimi Ocak ayında ortalama 220 m3’tür. Bu tüketimin bedeli yaklaşık (220 m3 x 4,272 TL/ m3) 939,84 TL’dir.

Ocak ayı için yalıtımı yapılmış ve kombinin en düşükte yandığı bir senaryoda 100 m2’lik bir evin günlük ortalama tüketimi 10 m3 olarak ele alındığında aylık ortalama tüketim 300 m3 olmaktadır. Yıllık fiyat farkları ile karşılaştırmalı incelendiğinde 300 m3’lük tüketime karşılık Ocak 2019 ile Haziran 2022 gelen faturalar arasında oluşan farkın %344,79 olduğu gözükmektedir.

 

AY

YILLIK BİRİM FİYAT

300 m3 Tüketim Faturası

Ocak 2019

1,239 TL/m3

371,7 TL

Ocak 2020

1,706 TL/m3

511,8 TL

Ocak 2021

1,735 TL/m3

520,5 TL

Ocak 2022

2,484 TL/m3

745,2 TL

Haziran 2022

4,272 TL/m3

1281,6 TL

Enerjideki yönetim krizi, kalıcı bir hiperenflasyon dönemini tetikleme seviyesinde bir riske dönüşmek üzeredir.

Enerji fiyatları tüm toplum için sürdürülemez oranda artmış,  enerji yoksulluğu ve yoksunluğu hızla öncelikli bir gündem haline gelmiştir. Yoksul halk en temel ihtiyaçlarını karşılayamaz haldedir ve daha da vahimi yaşanan enerji krizi yakın vadede gıda başta olmak üzere tüm alanlara yayılmak üzeredir. 

Özetle, yaşanan özelleştirme ve piyasalaştırma uygulamaları enerji alanını yönetilemez hale getirmiştir. Sorunları aşmak, krizden mümkün olan en çabuk şekilde ve en az hasarla çıkabilmek için yurttaşların ve toplumun vazgeçilmez gereksinimlerinin karşılanmasında toplumsal yarar esaslarını temel alan demokratik bir planlama ve toplumsal kalkınma perspektifi ile kamucu, toplumcu bir programın uygulanması zorunludur.

Bu çerçevede tüm özelleştirmeler durdurulmalı, kamunun bu alana yatırım yapmasını engelleyen yasal veya fiili engeller ortadan kaldırılmalı, gerek elektrik gerekse petrol ve doğalgaz alanlarında kamu tekeli tekrar kurularak, kamu mülkiyetindeki bu kuruluşların çalışanlarının yönetim ve denetimde söz ve karar sahibi olduğu, liyakati esas alan nitelikli yönetimlere sahip olmaları sağlanmalıdır. Aynı şekilde enerjinin bir insan hakkı olduğu gerekçesiyle tüm hanelere yaşamsal ihtiyaçlarını karşılayacak kadar su, elektrik ve doğalgaz ücretsiz temin edilmelidir.

Murat KÜREKCİ
TMMOB Kocaeli İKK Sekreteri