ÇALIŞAN ÜYELERİMİZİN İŞ HUKUKUNDAN KAYNAKLANAN HAKLARI

Günümüzde yaşanmakta olan ekonomik krizin faturası yine çalışanlara çıkartılmaktadır. Bu süreçte çok sayıda üyemiz de krizden olumsuz olarak etkilenmiş  ve işten çıkartılmıştır. Ancak üyelerimizin önemli bir kısmının yasal haklarını çeşitli nedenlerle kullanmadıkları  gözlenmektedir.
İşten çıkartılan üyelerimizin büyük bir kısmının kıdem ve ihbar tazminatları ödense dahi istifa etmiş gibi gösterildikleri gözlenmektedir. Bilinmelidir ki sadece İş Kanunundaki "işe iade" hakkının kullanılmasının değil işsizlik maaşı bağlanmasının da ön koşulu işten çıkartılmış olmaktır. Yani istifa halinde işe iade davası açılamadığı gibi işsizlik maaşı da bağlanamamaktadır.
Ayrıca, işyerlerinde yönetici konumunda bulunan üyelerimiz, bu nedenle bu haklara sahip olmadıkları düşüncesiyle yasal haklarını kullanmamaktadırlar. Öncelikle belirtmek isteriz ki işveren temsilcisi olsalar da arkadaşlarımız işveren ile olan hukuki ilişkilerinde işçi statüsündedir ve İş Kanunundan kaynaklanan tüm haklara sahiptirler.

Hizmet Akdinin Feshinin Geçersizliğinin Tespiti İle İşe İade Koşulları

4857 sayılı İş Kanununun 18. Maddesinde 30 veya daha fazla işçi çalıştıran, en az 6 aylık çalışması bulunan, belirsiz süreli hizmet akdiyle çalışan ve iş sözleşmesi geçerli bir nedene dayanmaksızın işverence feshedilen işçilerin (üyelerimizin de) işe iade davası açma hakları mevcuttur. İşverenin sözleşmeyi yazılı olarak feshetmemesi, feshi başlı başına geçersiz kılar. Keza, davranış ve verimliliğe ilişkin çalışanın savunması alınmadan iş akdinin feshedilmesi de geçersizlik nedenidir.
Feshin bildirimden itibaren 1 ay içinde İş Mahkemesine başvurarak işe iade davası açılabilir. İş akdinin feshinin geçersizliğinin mahkemece tespit edilerek işe iade kararı verilmesi durumunda yargılama sırasında çalıştırılmadığı süre için 4 aylık ücret ve diğer sosyal haklarını almaya hak kazanır. Davayı kazanmasına rağmen işe geri alınmadığı takdirde çalışmış olduğu süreye bağlı olarak 4, 6 veya 8 aylık brüt ücret işçiye ayrıca ödenir.

Bu noktada son vurgulanması gereken husus, iş akdi feshedilen üyemizin çalıştığı pozisyon işyerinde üretime son verilmemişse hiçbir biçimde iş akdinin feshinin geçerliliğinden söz edilemez. İşe iadesi gerekir.

Diğer Yasal Haklar

Ekonomik krizin işvereni etkilemesi esasen hukukumuzda (bağlantı kanıtlanmak koşuluyla) geçerli nedenle iş akdinin feshi olarak kabul edilmektedir. Ancak geçerli nedenle fesih durumunda işveren çalışana, çalıştığı her bir yıl için 1 aylık giydirilmiş brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ve  çalıştığı süre göz önüne alınmak kaydıyla 2, 4, 6 ve 8 haftaya tekabül eden giydirilmiş brüt ücret tutarında ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür.

Fesih ile birlikte birikmiş izin ücretleri ve birikmiş ücret ve diğer hakların da peşin olarak ödenmesi gerekmektedir.

Ücretin Zamanında Ödenmemesi

Ekonomik kriz dönemlerinde sık rastlanılan bir başka husus da ücret ve diğer hakların zamanında ödenmemesidir. Çalışan, çoğu kez kıdem tazminatının yanacağı endişesiyle ücretlerinin ödenmemesini ya da geç ödenmesini sineye çekmektedir. Oysa ücretin zamanında ödenmemesi iş akdinin çalışan tarafından haklı nedenle fesih sebebidir. Bu durumda birikmiş hakları ile kıdem tazminatına hak kazanır.

Çalışan üyelerimizin İş Kanunundan kaynaklanan haklarının bilincinde olarak hareket etmelerinin önemi yadsınamaz.  Üyelerimiz, TMMOB Makina Mühendisleri Odası İzmir Şube olarak üyelerimizin yanında olduğumuzu bilmelidirler.