Mekatronik Mühendisliği Nedir?

×

Hata mesajı

  • Notice: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 771 satırı) içinde Undefined index: 3.0.
  • Warning: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 777 satırı) içinde array_merge(): Expected parameter 1 to be an array, null given.
  • Warning: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 781 satırı) içinde array_merge(): Expected parameter 1 to be an array, null given.
  • Warning: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 841 satırı) içinde array_merge(): Expected parameter 1 to be an array, null given.
  • Warning: _bootstrap_icon() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 875 satırı) içinde in_array() expects parameter 2 to be array, null given.
  • Warning: _bootstrap_icon() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 875 satırı) içinde in_array() expects parameter 2 to be array, null given.
İstanbul Şubesi

Yayına Giriş Tarihi

11 Ağustos 2020

Mekatronik kelimesi ilk kez 1969 yılında bir Japon mühendislik şirketinin makine ve elektronik kelimelerini birleştirmesi ile ortaya çıkmıştır. Anlaşılacağı üzere mesleğin kökleri ve felsefesi bu tarihten de eskidir, ancak net olarak “mekatronik” ifadesinin telaffuz edilmesi dahi 50 yılı aşkın bir geçmişe sahiptir. Dolayısıyla mekatronik mühendisliği sanıldığının aksine “yeni” bir meslek alanı değil, geçmişi çok derin tarihi köklere sahip kapsayıcı bir mühendislik disiplinidir.

Mekatronik mühendisleri için yapılabilecek en kısa ve anlamlı tanımlardan biri “akıllı makineler mühendisi” ifadesidir. Mekatronik mühendisleri makineleri akıllandırır, akıllı makineler yaratır, üretir, tasarlar, işletir ve hizmete sunarlar. Mekatronik mühendisleri, akıllı makineler oluşturabilmek için temel olarak mekanik alana tam olarak hâkimdirler ve bu sebeple, ülkemizde mühendislik mesleğini ve mesleğin gerektirdiği faaliyetleri icra edebilmeleri için TMMOB’ye (Türk Mimar ve Mühendis Odaları Birliği) bağlı Makina Mühendisleri Odası üyesidirler. Mekatronik mühendisleri adından ve tarihsel köklerinden de anlaşılacağı gibi mekanik, elektronik, kontrol, yazılım ve bilgisayar mühendisliği disiplinlerinin kesiştiği bir kapsayıcı şemsiye; bunları birleştiren, koordine eden, yönlendiren, yöneten ve bu disiplinleri eşgüdüm halinde çalıştırabilen, bu alanlarda mühendisliğin amacına uygun ve yeterli düzeyde bilgi sahibi olan nitelikli teknik insanlardır.

Mekatronik mühendisleri mekatronik sistemler tasarlarlar. Bu anlamda bir mekatronik sistem oluşturma hedefinde üç ana unsurun varlığından söz edilebilir. Bunlardan ilki algılayıcılar ve etkileyiciler olarak adlandırılmaktadır. Algılayıcılar ve etkileyiciler; kuvvet, akış hızı, sıcaklık, nem, öteleme ve daha birçok veriyi ölçen elemanlar olarak tanımlanabilmektedirler. Bu anlamda algılayıcılar fiziksel ortam ile makineleri birbiri ile irtibatlandıran köprülerdir. Bu ekipmanlar hem veri almak hem de makineleri yönlendirmek için kullanılırlar. Diğeri ise kontrol devreleridir. Mekatronik mühendisliği amaca uygun olarak bir makinenin ya da sistemin nasıl kontrol edileceğinin senaryosunu oluşturma, var olan senaryoyu anlama, geliştirme, iyileştirme aşamalarında çok kritik roller üstlenirler. Kontrol sistemini geliştiren elektronik alanındaki uzmanlarla yakın çalışma içindedirler ve çalışmalara yön verir, liderlik ederler. Son aşama ise aktüatörler olarak sınıflandırılmaktadır. Bu ekipmanlar işi yapan, emri amaca uygun şekilde ve zamanda yapan ekipmanlardır. Aktüatörler bir enerji kaynağından enerji alan motor türlerinden oluşurlar. Bu kaynaklar elektrik akımı, hidrolik akışkan basıncı veya pnömatik basınç olabilmektedirler. Bu genel ad altında elektrik motorları, makineler, vanalar, pompalar, hidrolik ve pnömatik devreler ve daha birçok ekipman yer alır. Bu nedenle mekatronik mühendisleri güç üretme ve güç iletme konularında da uzman mühendislerdir.

İşte tüm bu nedenler mekatronik mühendisliğini bir meslek disiplinin alt dalı yapmak yerine birçok mesleki disiplinin birleştiği bir üst meslek disiplini haline getirir. Mekatronik mühendisleri, algılayıcılar, etkileyiciler, kontrol devreleri, kontrol sistemleri, yazılım ve aktüatörleri belli bir amaca yönelik olarak bir araya getiren, tasarlayan, geliştiren ve bir arada tutabilmek için çalışan seçkin mühendislerdir. Mekatronik mühendisleri ihtiyacı belirler ya da belirlenmiş ihtiyaca uygun akıllı makineler, elektromekanik sistemler, robotlar/robotik yapılar geliştirme sanatçılarıdırlar. Sanatı mühendislikten geldiği gibi farklı disiplinlerde derinlemesine uzmanlaşmış uzmanları da bir araya getirerek birer orkestra şefi gibi davranmaları gerektiği gerçeğinden oluşur. Tüm ilgili alt disiplinleri eş güdümle ama uygun şekilde belirlenen maliyet ve zaman kısıtlarını da gözeterek bir arada tutar ve sonuca varılmasında birleştirici, bütünleyici, yönlendirici olacak şekilde etkin rol üstlenirler.

Mekatronik sistemlerin oluşturulması, işletilmesi ve geliştirilmesinde mekatronik mühendisleri insanı merkeze alır. Hedef insanı devre dışı bırakmak değil, insana/insanlığa hizmet etmek, konforunu artırmak, insan gücünü ve enerjisini çok daha verimli kullanabilmektir. İnsanın mutluluğunu hedefleyen mekatronik mühendisliği disiplini tüm bunları gerçekleştirirken en az enerji harcayan, en verimli sistemleri üretme, yaratma, işletme amacını güder. Mekatronik mühendisleri oluşturduğu sistemlerin çevreye “0” sıfır zarar vermesini ilke edinirler ve çevre-insan-enerji ilişkisinde mükemmel sistemleri yaratmak için çaba harcarlar.

Bu amaçlar göz önünde bulundurulduğunda, mekatronik mühendisliğinin birçok disiplinin kesişme noktasında olması, birleştirici niteliği ve tek bir alan yerine birçok alanla ilgili derinlemesine bilgi sahibi olunmasını gerektirdiği için, geçmişten aldığı güçle geleceği şekillendirecek yegâne mühendislik alanlarından birisi olduğu açıkça görülebilir. Mekatronik mühendisliği önemi teknolojiler üreten gelişmiş ülkelerde 1960’lı yıllardan beri bilinmektedir. Bu anlamda başta Japonya, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere dünyanın en gelişmiş ülkelerinde en çok aranan mesleklerin başında mekatronik mühendisliği yer almaktadır.

Ülkemizde de birçok devlet ve vakıf üniversitesinin mühendislik fakülteleri ve teknoloji fakültelerinden iyi yetişmiş mekatronik mühendisleri mezun olmakta ve iş hayatına değer katmaktadırlar.

Sözün özü; insanın sağlığı nasıl ki tıp doktorlarının işi ise, akıllı makinaların, robotların ve elektromekanik sistemlerin doktorları da mekatronik mühendisleridir.

Bir Çin Atasözü der ki; “Değişim rüzgârları eserken kimileri duvar örer, kimileri ise yel değirmeni kurar.” Mekatronik mühendisleri değişim rüzgârları yaratırken yel değirmenlerini de üretirler ve kurarlar.

Yazar: Turhan Karakaya – Mekatronik Mühendisi
34. Dönem MMO İstanbul Şubesi Mekatronik Meslek Dalı Komisyonu Üyesi