Doğal Gaz Tesisatında Depreme Karşı Alınacak Önlemler

Türkiye, önemli bir bölümü 1. derece deprem kuşağında olan bir ülke olması nedeniyle sık sık büyüklü küçüklü depremler yaşamaktadır. İstanbul ise nüfusu en kalabalık, sanayinin en yoğun ve deprem riskinin en yüksek olduğu illerden biri olduğu için doğal gaz tesisatlarında depreme karşı alınması gereken önlemler hayatidir. Büyük bir deprem meydana gelecektir; geçtiğimiz günlerde İstanbul/Silivri’de meydana gelen 5,8 şiddetindeki deprem bunu doğrulamaktadır.

Doğal gaz tesisatları, TS 7363 standardında ve 4646 doğal gaz kanununa göre; halkın can ve mal emniyetini gözeterek şartnamelere uygun şekilde yapılmaktadır. Doğal gazın ilk kullanıldığı yerlerdeki standart ve şartnameler; muhtelif zamanlarda emniyet ve güvenlik açısından geliştirilmiştir.

2005 yılından itibaren yapılan doğal gaz tesisatlarında bina girişlerine deprem vanası kullanılması zorunluluğu getirilmiştir. 2002 yılı ve sonrasında yapılan yeni binalarda, doğal gaz tadilatı yapılan tesisatlara deprem vanası konulması zorunlu hale getirilmiştir.

Deprem vanası elekromekanik ve mekanik olmak üzere iki türlüdür. Mekanik deprem vanaları; bina dış duvarına ana kesme vanasından hemen sonra konulmasıyla, deprem gibi olası bir sarsıntıya karşı, sarsıntı sırasında gaz girişini kapatarak gazın binaya ulaşmasını engellemektedir.

Elektronik deprem vanaları; elektriksel sensör ile selenoid vanasının birlikte kullanılmasıyla, sensörün hissettiği titreşim şiddetini selenoid vanaya iletmesi sonucu gaz iletimini kesmektedir.

Peki, depreme karşı doğal gaz tesisatında hangi önlemleri almamız gerekmektedir? Şimdi bunu inceleyelim:

Depremden Önce Alınması Gereken Önlemler

• Doğal gaz tesisatları uygun standartlarda yetkin ve konusunda uzman mühendis ve ustalar tarafından yapılmalıdır.
• Daha önce yapılan tesisatlarda gaz kaçağı olup olmadığı, bacaların, alarm ve selanoid vanalarının çalışıp çalışmadığı belirli aralıklarda kontrol edilmelidir. 
• Havalandırma menfezlerinin olmasına önem verilmeli, bu menfezlerin açık olduğundan emin olunmalıdır.
• Doğal gaz cihazlarının devreye alınması, yıllık bakımı ve onarımı mutlaka yetkili servisler tarafından yapılmalıdır.
• Doğal gaz cihazları (soba, ocak vb.) bağlantı yerlerinden doğal gaz ve baca gazı sızıntısı yapabileceğinden, temizlik vb. esnasında yerinden oynatılırken dikkat edilmelidir.
• Doğal gaz tesisat boruları işlevi dışında; elektrik topraklaması, çamaşır askısı veya sportif amaçlarla kullanılmamalıdır.

Deprem Sonrasında Alınması Gereken Önlemler

• Ana vanalar ve cihaz vanaları kapatılmalıdır.
• Pencereler, gaz kaçağı ihtimaline karşı açılmalıdır.
• Çakmak, kibrit vb. yanıcı maddeler kullanılmamalı, elektrik anahtarları kapalı tutulmalıdır.
• Belirli zaman dilimlerinde bağlantı flexleri kontrol edilmeli ve güvenli özelliğini yitirmiş olanlar değiştirilmelidir.
• Kombi, şofben, radyatör ve boruların montajının yapılacağı duvar, nemlilik, eğim gibi hususlar açısından uzmanlarca kontrol edilmelidir.
• Bacalı cihaz kullanan aboneler her yıl bacalarını yetkili baca firmalarına kontrol ettirmeli, uygun olmayanların değişimleri yapılmalıdır.
• Deprem sonrasında baca kontrolleri yenilenmeli, herhangi bir deformasyon olması durumunda tamir edilip kullanılabilir hale getirilmelidir.
• Soba, ocak vb. bulunduğu yere çok iyi sabitlenmeli ve depremde hareket ederek yer değiştirmeyecek şekilde montajı yapılmalıdır.
• Telefon kullanmamalı, gaz kaçağı bina dışından bir telefonla 187’ye bildirilmelidir.
• Sigara içilmemelidir.
• Asansör kullanılmamalıdır.
• Kapı zilleri kullanılmamalıdır.

Son olarak; depreme karşı duyarlı olunmalı, bina ve tesisatların sağlam ve standartlara uygun olması sağlanmalıdır.

Seyfettin Avcı – Makina Mühendisi
MMO İstanbul Şubesi D. Gaz Tesisat Komisyonu ŞYK Gözlemcisi