Türkiye'de Deprem Gerçeği

TMMOB Makina Mühendisleri Odası (MMO) Bursa Şubesi, "Türkiye‘de Deprem Gerçeği ve MMO‘nun Çözüm Önerileri Raporu‘nu kamuoyu ile paylaştı.

MMO Bursa Şubesi Konferans Salonu‘nda düzenlenen toplantıda basın açıklamasını yapan Başkan İbrahim Mart depremin çok yönlü ele alınması gereken karmaşık bir süreci içerdiğine dikkat çekerek; "Deprem çok bilimli bir mühendislik ve mimarlık alanı olmasına karşın ülkemizde bu disiplinler geriletilmeye çalışıldığı için gerekli katkılan alınamamaktadır" dedi. Bilim insanlarının Bursa‘da 3 saniye ile 3 yıl arasında büyük bir deprem yaşayacağına işaret ettiğini, MMO olarak önerilerini sürekli gündeme getirdiklerini belirten Başkan Mart "3 saniyede bir şey yapamayız, ama üç yıl içerisinde en azından depremden hasar riski yüksek bölgelerde gereken tedbirler alınabilir" diye konuştu.

YIKIMLARIN YÜZDE 80‘İ TESİSAT KAYNAKLI

Konut, sanayi, enerji, ulaşım gibi pek çok alana yayılan tesisat ve mekanik tesisat sistemlerinin toplumsal yaşam ve diğer afetlerde büyük önem taşıdığını belirten Başkan Mart, MMO‘nun bu noktadan hareketle Deprem raporu hazırladığını bildirdi.

Marmara Depremi‘nin üzerinden 12 yıl geçmiş olmasına karşın alınan önlemlerin yetersiz olduğuna dikkat çeken Başkan Mart, Türkiye‘de "18 milyonu aşan yapı stokunun yüzde 67‘si ruhsatsız ve kaçak, yüzde 60‘ı 20 yaş üzeri konutlardan oluşuyor ve yüzde 40‘ı oturulamaz ve depreme karşı güçlendirilmesi gerekiyor. Birinci derecede önemli olan yapı denetiminde kamu binaları muaf tutulurken,  sadece taşıyıcı sistemler konu alındı.  Oysa Marmara Depremi‘ndeki kayıpların % 80‘e varan kısmının, taşıyıcı sistemlerin gördüğü zarara bağlı olarak tesisatlarda oluşan hasarlardan oluşmuştu. Ayrıca ilgili bakanlık tarafından hazırlanan 2011-2014 Stratejik Planda yer alan "çok sayıda binanın detaylı mühendislik hesaplarıyla deprem güvenliğini belirlemenin mümkün olmayacağı" ifadesi kabul edilemez" dedi.  

SANAYİ AĞIR DARBE ALIR!

Başkan Mart, Bursa‘da sanayi tesisleri ile konutların iç içe girdiğini, aralarında bir güvenlik koridoru oluşturulmadığını ve olası Bursa depreminde binaların yanı sıra sanayinin de ağır darbe alacağına dikkat çekerek "Biz tüm kurumlarla işbirliğine hazırız. Ancak görüyoruz ki, yapılanların çoğu göstermelik. Ciddi bir çalışma yok. Henüz Bursa‘nın konut envanteri bile çıkmadı" diye konuştu.

Ulusal Deprem Stratejisi Eylem Planı Taslağı 2012-2013‘de TMMOB sadece meslek içi eğitimlerden sorumlu tutularak aslında devre dışı bırakıldığına dikkat çeken Başkan Mart, kamusal sorumluluk gerektiren depremin kamu özel sektör işbirliği altında özel sektörün insafına bırakılırken, Kalkınma Ajanslarına bile sorumluluk verildiğinin altını çizdi.

ÇÖZÜME YÖNELİK ÖNLEMLER

MMO olarak, bütün yetkilileri deprem konusunda gerekli adımları atmaya ve işbirliğine çağıran Başkan Mart, kalıcı önlemlere yönelik önerilerini ise şöyle sıraladı:

"Deprem öncesi, deprem sırası ve sonrasında yapılacak çalışmalara ilişkin kamu ve toplum yararını temel alan bir Ulusal Deprem Stratejisi, Türkiye Deprem Mastır Planı ve Afet Yönetimi Stratejik Planı oluşturulmalı.

İmar, Yapı, Dönüşüm Alanları, Yapı Denetim ve Afet Yasaları; TMMOB ve bağlı ilgili Odalar, üniversiteler ve ilgili kesimlerin katılımıyla düzenlenmeli; bu kuruluşlar mevzuat süreçlerinin asli unsurları olarak tanınmalı.

Mevcut Yapı Denetim Yasasının öngördüğü, ticari yanı ağır basan yapı denetim şirketi modeli yerine; uzmanlık ve ahlaki niteliklere sahip yapı denetçilerinin etkinliğine dayalı, meslek odalarının sürece etkin katılımını sağlayacak yeni bir planlama, tasarım, üretim ve denetim süreci modeli benimsenmeli.

TOKİ, KİPTAŞ gibi kuruluşlar da dâhil tüm kamu yapıları,  yeni yapı denetim sistemine dahil edilmeli.

Denetçi belgeleri ve takibi ile yapı denetimi mekanizmasında yer alan meslektaşların sicillerinin tutulması ve meslek içi eğitimler TMMOB‘ye bağlı Odalarca yapılmalı.

Bina ve doğal eki mekanik tesisatının tasarım, üretim ve bakımında üretenler ve denetleyenler MMO tarafından belgelendirilmiş konunun uzmanı mühendisler olmalı, bu husus bütün yasal düzenlemeler ve Yapı Denetimi Yasasında yer almalı.

I. ve II. sınıf gayri sıhhi müesseseler kapsamındaki endüstriyel tesislerin birbirlerine güvenlik-yaklaşma mesafeleri konusunda gerekli çalışmalar yapılarak standart ve koşullar imar mevzuatına aktarılmalı; bu mesafeler içindeki alanlar Bakanlar Kurulu Kararı ile afet bölgesi, yapı yasaklı alanc ilan edilmeli.

Okullar, hastaneler başta olmak üzere kamu yapılarının depreme karşı güvenli olup olmadıklarının konunun uzmanı mühendisler tarafından tespitine yönelik çalışmalarda üniversiteler, TMMOB‘ye bağlı ilgili Odalar ve Belediyeler yer almalı.

Sağlık, su, yağmur suyu, atık-sıcak-kızgın su, buhar, kızgın yağ, ısıtma, soğutma, asansör, doğalgaz, LPG, sanayi gazı, yakıt, acil durum, ışıklandırma, yangın, elektrik, yalıtım, güvenlik, depolama, havuz, iletişim ve ulaştırmaya ilişkin tüm tesisat uygulamaları deprem, acil ve afet durumları açısından incelenmeli.  TMMOB‘a bağlı ilgili Odalar eğitim, belgelendirme ve denetim süreçlerine tabi olmalı.

Doğalgaz, elektrik, ısıtma kazanları, jeneratörler ve gaz tesisatları için erken uyarıcı ve gaz/akım kesici sistemler uygulanmalı, denetimleri meslek odalarınca yürütülmeli.

Doğalgaz firmalarının MMO‘dan yetki belgeli mühendislerle çalışması sağlanmalı; doğalgaz projeleri ve montaj denetimleri MMO‘nun mesleki denetiminden geçirilmeli. Yapı Sigortası ve Mesleki Sorumluluk Sigortası sistemine bir an önce geçilmeli."