İKTİDAR GAZ FİYATLARINA ZAM ÜZERİNE ZAM YAPIYOR

×

Hata mesajı

  • Notice: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 771 satırı) içinde Undefined index: 3.0.
  • Warning: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 777 satırı) içinde array_merge(): Expected parameter 1 to be an array, null given.
  • Warning: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 781 satırı) içinde array_merge(): Expected parameter 1 to be an array, null given.
  • Warning: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 841 satırı) içinde array_merge(): Expected parameter 1 to be an array, null given.
  • Warning: _bootstrap_icon() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 875 satırı) içinde in_array() expects parameter 2 to be array, null given.
  • Warning: _bootstrap_icon() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 875 satırı) içinde in_array() expects parameter 2 to be array, null given.

Oda Yönetim Kurulu Başkanı Yunus Yener, doğalgaz fiyatlarına yapılan zamlarla ilgili bir basın açıklaması yaptı.

İktidar Büyük İşletmeler ve Elektrik Santrallarına Gaz Satış Fiyatında İndirim Yaparken, Konut ve Küçük İşyerlerinin Gaz Fiyatlarına Zam Üzerine Zam Yapıyor

2021 içinde her ay doğal gaz fiyatlarına zam yapan BOTAŞ’ın gaz satış fiyatları Tablo 1'de görüldüğü üzere 2019 Mart–2021 Mart döneminde konut aboneleri ve küçük ticari/sınai işletmeler için yüzde 44,9 oranında artmıştır. Aynı dönemde büyük sanayi kuruluşlarına satılan doğal gazın fiyatı artmamış, tersine yüzde 4,6 oranında düşmüştür. Elektrik üretimi amaçlı gaz tüketimini desteklemek için, doğal gaz yakıtlı elektrik santrallarının satış fiyatlarında da artış olmamış ve yüzde 6,9 oranında indirim uygulanmıştır.

Tablo 1. Tüketici Gruplarına Göre 2019 Ocak-2020 Ekim Döneminde BOTAŞ’ın Doğal Gaz Satış Fiyatları

Tüketici Grubu

2019 Mart Dönemi (TL/Sm3)

2021 Mart (TL/Sm3)

Artış Oranı (%)

Serbest Olmayan Tüketici

0,890014

1,289579

44,9

1. Kademe

Azami (300.000 Sm3. Elektrik Üretimi Hariç)

0,890014

1,289579

44,9

2. Kademe

(300.000 Sm3’den Fazla. Elektrik Üretimi Hariç)

1,351527

1,289579

-4,6

1. ve 2. Kademe Elektrik Üretimi

1,550000

1,442421

-6,9

 

Not: Bu rakamlara ÖTV ve KDV dahil değildir.

Konutlar ve küçük işyerlerinin doğal gaz faturaları, BOTAŞ’ın yaptığı zamların yanısıra özel doğal gaz dağıtım şirketlerinin BOTAŞ’tan aldıkları gazın fiyatına eklenen ve sürekli artan “sistem kullanım bedelleri” ile artmaktadır. Sistem kullanım bedelleri, EPDK tarafından her dağıtım bölgesi ve şirketi için ayrı ayrı belirlenmektedir. Fiyat artışlarının sürekli olarak yansıtıldığı sistem kullanım bedeli, tüketicinin ödediği tutarın üçte birine ulaşmaktadır.

Her ne kadar Türkiye’nin doğal gaz alım fiyatları “ticari sır” olduğu gerekçesiyle kamuoyuna açıklanmasa da, basında yer alan çeşitli haberlere göre BOTAŞ’ın uzun vadeli anlaşmalarla Rusya Federasyonu, İran ve Azerbaycan’dan boru hatları ile ithal ettiği doğal gazın fiyatı 170-190 dolar/1000m3 düzeyindedir. Kaba bir hesapla, doğal gaz ithal fiyatının ortalama 180 USD/1000 m3 olduğunu kabul edersek, 1 USD=7,30 TL dolar kuru üzerinden, 1 m3 gazın çıplak alım maliyeti, 1,31 TL’ye gelmektedir. İşletme giderleri de eklendiğinde, BOTAŞ’ın 1 m3 doğal gaz maliyetinin 1,50 TL’yi geçmesi söz konusudur.

Bu rakamlar, halen doğal gazda sübvansiyonun sürdüğünü göstermektedir. Ancak daha çarpıcı olan husus, fiyatlandırma politikasında BOTAŞ’ın konut ve küçük sanayi için fiyatları yüzde 44,9 oranında artırırken, özel büyük sanayi kuruluşlarını ve elektrik santrallarına yönelik bırakın zammı, indirim yaparak onları kollamasıdır. Özel elektrik santrallarına kamudan kaynak aktarım mekanizmaları olan kapasite tahsis, yerli kömür santrallarından yüksek fiyatla alım ve YEKDEM uygulamalarına düşük fiyatla gaz satışı da (yeniden) eklenmiştir.

Toplam istihdamın üçte birinden fazla bir bölümünün sosyal güvenlik sistemi dışında sigortasız ve yüzde 60’ından fazlasının asgari ücret düzeyinde ücretle çalıştığı günümüz Türkiye’sinde, geniş anlamda işsiz sayısı 10 milyonu geçmiştir.

Salgından ötürü işten çıkarılan veya çok düşük ödemelerle yaşamlarını sürdürmeye çalışan emekçilerin, işyerleri kapatılan on binlerce esnafın borçlarını ödeyemedikleri için gaz ve elektriklerinin kesildiği de bilinmektedir.

Mart 2019–Mart 2021 döneminde TÜİK’in resmi enflasyon artışı yüzde 27,58 olurken, konutlarda elektrik fiyatları yüzde 48,35, doğal gaz fiyatları konut ve küçük sanayi için fiyatları yüzde 44,9 oranında artmıştır. Bu veriler ve İstanbul ve Ankara’da konut abonelerinin Mart 2021 fiyatları ile aylık ortalama elektrik, gaz ve su bedellerinin toplamı ve bu toplamın asgari ücretli bir işçinin ücreti içindeki payı Tablo 2, 3, 4’te görülmektedir.

Tablo 2. 2019 Mart-2021 Mart Arasında Bazı Göstergelerdeki Artışlar

Gösterge

2019 Mart–2021 Mart Dönemi Artışı (%)

TÜİK Enflasyon

27,58

Konut Elektrik Fiyatı

48,35

BOTAŞ Konut ve Küçük İşyerleri

44,9

İstanbul Doğal Gaz Fiyatı

42,65

Ankara Doğal Gaz Fiyatı

42,02

 

Not: Mart 2021 Tüketici Fiyat Endeks rakamları açıklanmadığı için, Mart 2019-Ocak 2021 dönemi verileri üzerinden TÜİK Enflasyonu hesaplanmıştır.

Tablo 3. İstanbul’da Hane Halkı Aylık Ortalama Elektrik, Doğal Gaz, Su, Telefon ve İnternet Harcamaları (Mart Fiyatlarıyla)

Harcama Türü

Aylık Tüketim

Birim Fiyat

Tutarı (TL)

Elektrik

230 kWh

0,7511 TL/ kWh

172,75

Doğal Gaz

76 m3

1,93 TL/m3

146,68

Su

15 m3

4.66 TL/m³

69,90

Telefon ve İnternet

 

 

311,00

Toplam

 

 

700,33

 

Aylık harcamaların, 2.960,06 TL olan asgari ücrete oranı yüzde 23,7’dir.

Tablo 4. Ankara’da Hane Halkı Aylık Ortalama Elektrik, Doğal Gaz ve Su Harcamaları (Mart 2021 Fiyatlarıyla)

Harcama Türü

Aylık Tüketim

Birim Fiyat

Tutarı (TL)

Elektrik

230 kWh

0,7511 TL/kWh

172,75

Doğal Gaz

89 m3

2.02 TL/m3

179,78

Su

15 m3

5,90 TL/m3

88,50

Telefon ve İnternet

 

 

311,00

Toplam

 

 

752,03

 

Aylık harcamaların, 2.960,06 TL olan asgari ücrete oranı yüzde 25,4’tür.

Mart 2021 itibarıyla, hane halkı aylık ortalama elektrik, doğal gaz, su, telefon ve internet harcamaları toplamı, asgari ücretin İstanbul’da yüzde 23,7’si ve Ankara’da yüzde 25,4’ü oranında olmuştur.

İktidarın, küçük bir azınlığın varlık içinde yüzmesini göz ardı ederek, kredi kartlarının borçlarını, kiralarını, elektrik, doğal gaz, su, telefon, internet faturalarını ödeyemeyen, açlıkla, yoklukla boğuşan milyonlara sabır ve tevekkül önermesi, aymazlıktır.

Koronavirüs salgını nedeniyle, daha önce de işsiz olup şimdi iş bulma umudunu tümüyle yitirenler, salgın nedeniyle işyerlerinin daralma, küçülme ve kapanması nedeniyle işten çıkarılanlar, asgari ücretin yarısına bile varmayan düşük ücretlerle çaresiz çalışanlar, kapanan çok sayıda küçük işyerinin sahibi ile sayıları on milyonu geçen işsiz yurttaşlar, küçük üreticiler, düşük emekli maaşları ile yaşamlarını sürdürmeye yeterli olmayan emekliler, bütün bu kesimlerden çok sayıda yurttaş; elektrik, doğal gaz, su, telefon, internet faturalarını ödeyememekte, elektrik ve gazlarının kesilmesi ile enerji yoksulları arasına katılmaktadır.

Bu sorunu aşmak için;

  • Abonelerden tahsil ettikleri güvence bedellerini yıllarca bedelsiz kullanmakta beis görmeyen şirketlerin, elektrik, doğal gaz, internet faturalarını vadesinde ödeyemeyenlere hizmet vermeyi durdurmaları önlenmelidir.
  • Elektrik, su, doğal gaz, telefon, internet faturalarını ödeyemeyen yurttaşların faturalarını kamu karşılamalıdır.
  • İşsizlik Sigortası Fonu’nun kaynakları şirket patronları için değil, emekçiler için kullanılmalı ve işe gidemeyen, işten çıkarılan, iş bulamayanlara kamusal maddi destek sağlanmalıdır.

Yunus Yener

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı

Yayına Giriş Tarihi

2021-03-03 05:15:00